15 Ocak 2023 tarihli maaşlarda emekli keseneği matrahı hesaplanırken dikkat edilecek hususlar

15 Ocak 2023 Tarihli Maaşlarda Emekli Keseneği Matrahı Hesaplanırken Dikkat Edilecek Hususlar

05.07.2022 Tarihli ve 31887 sayılı Resmi Gazete ‘de yayımlanan 7417 sayılı Kanun’un 2 nci maddesi ile 5434 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanununun mülga ek 70 inci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi ve ikinci fıkrası yeniden düzenlenmiş olup düzenleme aşağıdaki gibidir.

“b) Zam, tazminat ve ödenekler ile benzeri ödemeler toplamına karşılık gelmek üzere en yüksek Devlet memuru aylığı (ek gösterge dahil) brüt tutarının;

– Ek göstergesi 8400 ve daha yüksek olanlarda % 255’ine,

– Ek göstergesi 7800 (dahil) – 8400 (hariç) arasında olanlarda % 215’ine,

– Ek göstergesi 7000 (dahil) – 7800 (hariç) arasında olanlarda % 195’ine,

– Ek göstergesi 5400 (dahil) – 7000 (hariç) arasında olanlarda % 165’ine,

– Ek göstergesi 3600 (dahil) – 5400 (hariç) arasında olanlarda % 145’ine,

– Ek göstergesi 2800 (dahil) – 3600 (hariç) arasında olanlarda % 85’ine,

– Diğerlerinde % 55’ine,

tekabül eden miktarı, emeklilik keseneğine ve kurum karşılığına tabi tutulur.

…”

7417 sayılı Kanun ile birlikte sadece ek göstergeler değişmemiş aynı zamanda emekli keseneğine esas tazminat oranlarında da değişiklik olmuştur. Söz konusu bu değişiklik bazı maaş hesaplama programlarında emekli sandığı matrahının yanlış hesaplanmasına neden olabilir. Biz bu yazımızda gözden kaçması muhtemel bir sorunu ele alıp bordro ve tahakkuk personelinin dikkatini bu noktaya çekeceğiz.

5434 sayılı Kanuna tabi memurların emekli sandığı matrahı hesabında kullanılan ve ek gösterge puanına bağlı olarak değişen yeni oranları yukarıda belirtmiştik. Düzenleme öncesinde 2200 ek göstergeden daha düşük ek göstergesi olanlarda uygulanan oran %55 iken 7417 sayılı Kanun ile birlikte %55 oranı artık 2800 den daha düşük ek göstergesi olanlara uygulanacaktır.

Yine düzenleme öncesinde ek göstergesi 2200 (dahil) 3600 (hariç) olanlarda uygulanacak oran %85 iken, yeni düzenlemeyle birlikte %85 oranı 2800 (dahil) 3600 (hariç) olacak şekilde değiştirilmiştir.

Aynı şekilde diğer oranlara tekabül eden ek gösterge aralıkları da değiştirilmiştir.

Yeni ek göstergelere tekabül eden oranları maaş hesaplama programlarına işlendiğinde;

Önceden 2200 ek gösterge için %85 yansıtma oranı dikkate alınırken artık 2200 ek göstergede %55 yansıtma oranı uygulanacaktır. Dahası 2800 ek göstergeye kadar %55 oranı geçerlidir. Bu ve benzeri durumlarda emekli matrahının yanlış hesaplanmasına, buna bağlı olarak da keseneklerin eksik veya yanlış olmasına neden olabilecektir.

Konuyu örneklerle açıklayalım;

Ek göstergesi 1600’den 2200’e çıkacak personelin emekli sandığı matrahı hesaplanırken kullanılacak olan yansıtma oranı ilk ay ve takip eden aylarda (ek göstergesi 2800 oluncaya kadar) %55 olacak, bu kişinin ek göstergesi ilerleyen zamanlarda 2800 olduğundaysa yansıtma oranı %85 olarak hesaplanacaktır.

Ek göstergesi 2200’den 2800’e çıkan memurun yansıtma oranı ilk ayda ve takip eden aylarda %85 olarak dikkate alınacaktır.

Ek göstergesi 2200’den 3600’e çıkan sivil savunma uzmanı, müdür/şube müdürü vs. gibi kadrolardaki memurların yansıtma oranı ilk ay %85 üzerinden hesaplanacakken, takip eden aylarda ise %145 üzerinden hesaplanacaktır.

Ek göstergesi 3000’den 3600’e çıkan memurların yansıtma oranı ilk ay %85’den hesaplanacakken, takip eden aylarda ise %145 üzerinden hesaplanacaktır.

Ek göstergesi 3600 olup 15.01.2023 itibariyle 4200’e çıkacak olan memurların yansıtma oranı ilk ayda ve takip eden aylarda %145 üzerinden hesaplanacaktır.

Ek göstergesi 4800 iken 15.01.2023 tarihi itibariyle 5400’e çıkacak olanların emekli sandığı matrahı hesaplanırken yansıtma oranları ilk ay ve takip eden aylarda %165 üzerinden hesaplanacaktır.

Vesaire…

Burada dikkat edilecek husus; 15.01.2023 tarihli maaşlarda emekli sandığı matrahı hesaplanırken 7417 sayılı Kanun ile gelen yeni ek göstergelere göre belirlenmiş yansıtma oranlarının değil, 15.01.2023 tarihinden önce kişinin var olan ek göstergesine tekabül eden (o ek göstergelere göre tespit edilmiş) yansıtma oranlarının dikkate alınacağıdır.

Maaş hesaplama programlarına yeni ek göstergeler ve yansıtma oranları tanımlandığında bazı programlar hatalı şekilde hesaplama yapabilir.

Örneğin;

Ek göstergesi 2200’den 2800’e çıkan bir memuru düşünelim;

Bu kişinin emekli sandığı matrahı hesaplanırken önceki ek göstergesi yani 2200 ek göstergesi üzerinden matrah hesaplanacak fakat %100 artış farkı da hem kurumdan hem de kişiden kesilecektir. Buraya kadar bir sorun yok.

Fakat bir program 2200’den 2800’e çıkan ek gösterge için bir önceki ayın ek göstergesine bakıp (ki önceki ayın ek göstergesi 2200), bu ek göstergenin yeni yansıtma oranlarına göre %55’e tekabül ettiğine hatalı bir şekilde karar verebilir.

Hâlbuki önceki ek gösterge geçerliyken onunla birlikte uygulanacak olan yansıtma oranı da bu örnekte %85’dir.

Hatırlanacağı üzere düzenleme öncesinde 2200 dahil-3600 hariç: %85 oranı üzerinden tutar hesaplanıyor ve matraha dahil ediliyordu.  Dolayısıyla bu örnek için emekli sandığı matrahı hesaplanırken %85 yansıtma oranı dikkate alınarak hesaplama yapılmalıdır.

Başka bir program ise 2200’den 3600’e çıkan ek gösterge için hatalı olarak yeni ek göstergeye tekabül eden yansıtma oranını dikkate alabilir.

Hâlbuki bu örnekteki ek göstergeyi alan kişilerin maaşında yer alan ek gösterge aylığı her ne kadar yeni ek gösterge üzerinden hesaplansa da emekli sandığı matrahı eski ek göstergeden, yani 2200 üzerinden hesaplanacaktır. Elbette ek gösterge artışından dolayı hem kişiden hem de kurumdan %100 artış farkı kesilecektir.

Fakat emekli sandığı matrahına girecek olan yansıtma oranı ise yeni ek göstergenin bulunduğu aralıkta geçerli olan %145 oranı üzerinden değil, eski ek gösterge geçerli iken yine eski ek göstergenin bulunduğu aralıkta geçerli olan %85 oranı dikkate alınarak hesaplama yapılacaktır. (2200 dahil 3600 hariç: %85)

Örnekleri çoğaltmak mümkündür. Fakat fazlasıyla teknik bir konu olduğu için anlatmak istediğimiz bordro yapıcılar tarafından zaten anlaşılmış olması gerekir.

Her kurumda farklı programların kullanıldığını düşünürsek ve her programında kendine özel bir hesaplama yönetiminin olduğunu kabul edersek, bu süreçte programdan programa farklı hataların alınması mümkün olabilir. Bu hataları erkenden görebilmek için her bordro yapıcının kendi programını bu anlamda test etmesi, manuel bordro hesaplayıp programca yapılan hesapla karşılaştırması ve en nihayetinde de maaşlar ödenmeden önce kesenek bilgi sistemine yüklenerek hata alınıp alınmayacağı kontrol edilmelidir.

Takdir Okuyucunundur…

Mehmet YURDCU (Tavşanlı Belediyesi) – İsa ARAS (Trabzon Büyükşehir Belediyesi)

Telegram kanalımıza katılmak için tıklayın >> t.me/iscimemurnet

iscimemur.net’i twitter da takip etmek ister misiniz? Tıklayın

Güncel kamu personeli alım ilanları için tıklayın