Arefe günü çalışan işçiye ödenecek mesai tutarı nasıl hesaplanır?

Arefe günü çalışan işçiye ödenecek mesai tutarı nasıl hesaplanır?
Yayınlama: 10.05.2023
A+
A-

Arefe günü çalışan işçiye ödenecek mesai tutarı nasıl hesaplanır?

Anayasa ve kanunlarımız işçinin ulusal bayram ve genel tatil günlerinde tatil yapmasını sosyal bir hak olarak düzenlemiştir.

Toplumda yaşayan her birey gibi çalışma hayatı içerisinde yer alan işçilerinde bu haktan yararlanması ve toplum içerisinde önem arz eden bu günlerde ailesi ile birlikte dinlenerek gerek sosyal gerekse dini vecibelerini yerine getirmesi insani bir gereksinimdir.

Bu kapsamda ülkemizde uygulanan ulusal bayram ve genel tatil günleri 2429 sayılı Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkında Kanun ile belirlenmiştir.

Fakat yürütülen iş gereği bazı işçiler bu günlerde çalışmak durumunda kalabilmektedirler. Mevzuatımız ise ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalışan işçilerin ücretiyle çalışmayıp tatil yapan işçilerin ücretini ayrı ayrı belirlemiştir.

Bu kapsamda 4857 sayılı İş Kanununun Genel tatil ücreti başlıklı 47 inci maddesinde;

“Bu Kanun kapsamına giren işyerlerinde çalışan işçilere, kanunlarda ulusal bayram ve genel tatil günü olarak kabul edilen günlerde çalışmazlarsa, bir iş karşılığı olmaksızın o günün ücretleri tam olarak, tatil yapmayarak çalışırlarsa ayrıca çalışılan her gün için bir günlük ücreti ödenir…” hükmü yer alır.

Buradan anlaşılan  işçi ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalışmayıp tatil yapsa bile o günün ücretine tam olarak hak kazanacağıdır. Fakat tatil yapmayıp çalışan işçilerse çalıştıkları her gün için ilave bir günlük ücret daha hak eder. Tabi bu ücretler alt sınır olarak tespit edilmiş olup toplu sözleşmelerle birlikte artırılabilir.

Ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalışan işçilerin gerek bayram mesaileri gerekse fazla mesai ücretleri zaman zaman işçi ile işvereni karşı karşıya getirebilmektedir. Böylesi durumlardaysa karşılaşılan sorunlar Yargıtay kararları doğrultusunda çözülebilmektedir.

Bizde bu yazımızda ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalışan işçilere ödenecek ücretler hususunda karşımıza çıkabilecek muhtemel sorunları Yargıtay kararları ve mevzuat hükümleri ışığında değerlendirmeye çalışacağız.

Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkında Kanun’un 2 nci maddesinde;

“…

B) Dini bayramlar şunlardır:

1. Ramazan Bayramı; Arefe günü saat 13.00’ten itibaren 3,5 gündür.” denilmektedir. 

Mesela 2023 yılı Ramazan Bayramı 20.04.2023 tarihi saat 13.00 itibariyle başlamış, 20 Nisan günü saat 13:00’a kadarki çalışmalar normal çalışma kabul edilmiştir. Dolayısıyla arefe günü yani 20 Nisan 2023 günü saat 13:00’a kadar olan çalışmalar için fazladan bir ücret söz konusu olmayacaktır.

Peki saat 13:00 sonrası çalışılan sürelerle ilgili nasıl bir ödeme yapılmalıdır?

Bu hususla ilgili mevzuatımızda herhangi bir düzenlemeye yer verilmediğinden uygulama Yargıtay içtihatları ile şekillenmektedir.

Yargıtay içtihatlarına göre işçi ulusal bayram ve genel tatil günlerinde 1 saat bile çalışsa o güne ait bayram mesaisini tam olarak hak etmektedir. Bu husus istikrar kazanmış Yargıtay içtihatlarındandır.

Örnek 1

B Belediyesinin kadrolu işçisi Mehmet Bey bayramın birinci günü olan 21.04.2023 tarihinde normal vardiyası olan 08.00-16:00 vardiyasına gelerek 2 saat süre kadar çalışmış ve verilen görevi yerine getirmesine müteakip işveren tarafından evine geri gönderilmiştir.

Mehmet Bey 4857 sayılı İş Kanunu kapsamanda çalışmakta olup günlük brüt ücreti ise 350 TL’dir.

Mehmet Bey’in iş yerinde uygulanan toplu sözleşmede farklı bir hüküm yoksa Mehmet Bey bu çalışmasından dolayı normal yevmiyesine ilave olarak bir günlük yevmiye daha alacak ve o gün için hak ettiği ücret 350 + 350= 700 TL olarak hesaplanacaktır.

Arefe günlerinde yapılan çalışmaların ücreti nasıl hesaplanır?

Örnek 2

B Belediyesinin kadrolu işçisi Mehmet Bey Ramazan Bayramı arefesi olan 20.04.2023 tarihindeki normal vardiyası olan 08.00-16:00 vardiyasına gelerek çalışmasını tamamlamıştır.

Mehmet Beye arefe günü için ödenecek ücret nasıl hesaplanır?

Burada dikkat edilmesi gereken ilk husus bayramın saat 13:00 itibari ile başladığıdır. Her ne kadar Kanun ulusal bayram ve genel tatil günü olarak kabul edilen günleri için tam gün yarım gün ayrımı yapmamış olsa da Yargıtay kararları arefe günlerinin yarım gün olarak değerlendirileceği yönündedir.

Bu şekilde bir değerlendirme yapıldığı zaman;

Günlük brüt ücreti 350 TL olan Mehmet Beyin arefe günü yaptığı çalışmadan dolayı kendisine 350 + 175= 525 TL brüt ücret ödenecektir.

Peki Mehmet beyin normal vardiyasının bitiminden itibaren çalışmasına devan ettiği yani fazla mesai yaptığı göz önüne alındığında bu sürelere ait herhangi bir ücret ödemesi yapılacak mıdır?

Bir önceki örneğimiz üzerinden devam edelim ve fakat Mehmet Beyin vardiyası 16:00’da bitmesine rağmen saat 20:00’a kadar daha çalışmış olduğu varsayımıyla soruyu cevaplayalım.

Böyle durumlarda bazı işverenler zaten bayram mesaisi ödedikleri gerekçesiyle fazla mesai ödemesinden kaçınabilmektedir.

Hâlbuki fazla çalışmaya dair kurallar hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil günlerindeki çalışmalar için de geçerlidir.

Burada yine yerleşik Yargıtay kararları ön plana çıkmakta olup Yargıtay … Dairesinin bir kararında “Ayrıca, fazla mesai hesabında çalışılmadığı kabul edilen dini bayramların dışlanıp dışlanmadığı belli olmadığı gibi, fazla mesai günlerinde çalışıldığı kabul edilen her ulusal bayram genel tatil gününün normal 7,5 saatlik yevmiyesi ulusal bayram ve genel tatil alacağı içinde hesaplandığından, çalışıldığı kabul edilen bu günlerin varsa 7,5 saati aşan fiili çalışma kısmının fazla mesai süresine eklenmesi gerekmektedir ki bu hususun yerine getirilip getirilmediği de denetlenememektedir.” şeklinde hüküm kurulmuştur.

Bu hüküm gereği örneğimizdeki 4 saat için işverenin ayrıca fazla mesai ücreti ödemesi gerekmektedir.

Arefe günü 16:00 24 vardiyasında çalışarak mesaisini bitiren işçinin ücreti nasıl hesaplanacaktır?

Arefe günü bayram 13:00’da başlamaktadır.

Burada ise bayramın 13:00’da başladığı göz önüne alındığında 16:00-24:00 vardiyasında çalışan işçilerin tam bayram çalışması yaptıklarını ve ücret olarak tam bayram mesaisi olarak ücret alacaklarını söyleyebiliriz.

Bayram çalışmasından sonra mesaiye devam eden çalışanlara ise bayram çalışmasına ilave olarak ayrıca fazla çalışılan süreler kadarda mesai ücreti ödenmesi gerekir.

Yukarıda belirtilen hususlar iş kanunu ve yerleşik Yargıtay kararları göz önüne alınarak açıklanmaya çalışılmıştır. Bu çalışmalara ilişkin ücret düzenlemesinde toplu sözleşmelerle işçi lehine düzenleme yapılmış ise toplu sözleşme hükümleri uygulanacak fakat bir düzenleme söz konusu değilse Kanun hükümleri geçerli olacaktır. Ayrıca toplu sözleşmelerde Kanun hükümlerinden daha az tutarlarda ücret tespiti yapılamayacaktır.

Takdir okuyucunundur…


Mehmet YURDCU

Tavşanlı Belediyesi  / Kütahya

Yazarın Tüm Yazıları İçin Tıklayın…


Telegram kanalımıza katılmak için tıklayın >> t.me/iscimemurnet


iscimemur.net’i twitter da takip etmek ister misiniz? Tıklayın

Bir Yorum Yazın

Ziyaretçi Yorumları - 1 Yorum
  1. tg dedi ki:

    Merhaba,
    Kamuda işçi olarak çalışmaktayım.Kurban Bayramı arefe günü 00:00-07:00 saatleri vardiya saatlerim arasındaydı.07:00 çıkışımızı yaptık,mesai talebimiz red edildi.Hafta içi normal memur saatlerinde de çalışılan bir iş yerindeyim,genel tatil olarak hafta birleştirmesi yapılmıştı bildiğiniz üzere ve bizim izin taleplerimizde adam yok denilerek red edildi…Büyük bir çoğunluğun hafta sonları dahil 9 gün tatil yaptığı yerde 8er saatten 2 günde bir farklı periyotlara 4 ekip vardiya dönüyoruz.Hal böyleyken arefe gününden bir saat öncesi 23:00’da başlamış olduğum vardiya arefe günü 00:00 itibariyle,bitiş saatim 07:00’ı da kapsadı,herkese genel tatil olması münasebetiyle mesai talebi yaptım;öğleden sonraki çalışanlar alabilir açıklamasıyla talebim red edildi.Sizce ne yapabilirim?Faydalanabileceğimiz buna örnek bir durum var mı?