Askerlik borçlanması ve gelir vergisi istisnasının bir arada uygulanmasında dikkat edilecek hususlar

Askerlik borçlanması ve gelir vergisi istisnasının bir arada uygulanmasında dikkat edilecek hususlar

Askerlik ödevini yerine getirenler, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununa göre, er veya erbaş olarak silahaltında geçirdikleri sürelerle yedek subay okulundaki sürelerini askerlik borçlanması kapsamında borçlanabilmektedir.

193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 63 üncü maddesinde;

“Ücretin gerçek safi değeri iş veren tarafından verilen para ve ayınlarla sağlanan menfaatler toplamından aşağıdaki indirimler yapıldıktan sonra kalan miktardır.

1. …

2. Kanunla kurulan emekli sandıkları ile 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun geçici 20 nci maddesinde belirtilen sandıklara ödenen aidat ve primler;

…”

Denilmek suretiyle genel bir düzenleme yapılmış ve bu kapsamda gerek özel sektörde çalışanların gerekse hangi statüde olursa olsun kamu kurumlarında çalışanların ödedikleri askerlik borçlanması tutarlarına vergi muafiyeti sağlamıştır.

Bu yazımızda daha önce kaleme aldığımız ve kamuda çalışan işçiler yönünden askerlik borçlanmasında vergi muafiyetini değerlendirdiğimiz yazımızı farklı bir bakış açısıyla tekrar değerlendireceğiz.

İlgili konuyu düzenleyen 111 Sayılı Gelir Vergisi Genel Tebliğinin 1 – Emekli Sandığı Ve Sosyal Sigorta Kurumlarına Ödenen Borçlanma Aidatı Ve Primleri başlıklı bölümünde;

“… Açıklanan nedenlerle;

A – Emeklilik aidatı ve sosyal sigorta primlerinin gider olarak indirilmesi kanunen kabul edilmiş bulunan kurumlara, kanunlarında öngörülen şekilde ücretten kesilmek suretiyle ödenen borçlanma aidat ve primlerini miktarına ve nispetine bakılmaksızın, kesildiği aya ait gelir vergisi matrahının tespitinde gider olarak nazara alınması;

B – Aidat toptan ödenmişse, ödenen tutara ulaşılıncaya kadar bu miktarın ücretlerin, vergiye tabi tutarından indirilmesi; gerekmektedir.” hükmü yer almaktadır.

22/12/2021 tarihli ve 7349 sayılı Gelir Vergisi Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 2 nci maddesiyle 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 23 üncü maddesinin birinci fıkrasına eklenen 18 no.lu bent sonrasında tüm çalışanların maaşına asgari ücret vergi istisnası getirilmiştir.

Peki askerlik borçlanması ve asgari ücret vergi muafiyeti hususu bir arada değerlendirildiğinde hangi hususlara dikkat etmek gerekir?

Burada konuyu iki farklı ücret sistemi üzerinden değerlendirmek daha doğru olacaktır.

1-Asgari ücret alan çalışanlar

2-Asgari ücretin üzerinde ücret geliri elde eden çalışanlar

Cevap aradığımız soruyu biraz daha kapsamlı bir şekilde dile getirirsek;

Bu iki grup içerisinde çalışanların hem asgari ücretin net tutarı üzerinden hesaplanan vergi indirimini tam almasını sağlayıp hem de, hala çalışanın ödeyeceği gelir vergisi kalması durumunda, askerlik borçlanmasıyla kalan vergi tutarının sıfırlanması şeklinde çalışan lehine bir uygulama yapabilir miyiz?

Konu ile ilgili değerlendirmemiz;

1- Asgari Ücret Alan Çalışanlar

Bu kısım için Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından yayımlanan 319 seri no.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğindeki İstisnanın kapsamı ve uygulanması başlıklı 4 üncü maddesi ile Asgari ücretli olarak çalışanlarda gelir vergisi istisnası başlıklı 5 inci maddesine bakmak gerekecektir.

Burada özetle;

“193 sayılı Kanunun 23 üncü maddesinin birinci fıkrasına eklenen (18) numaralı bent ile 1/1/2022 tarihinden itibaren yapılan ücret ödemelerine uygulanmak üzere, hizmet erbabının ödemenin yapıldığı ayda geçerli olan asgari ücretin aylık brüt tutarından işçi sosyal güvenlik kurumu primi ve işsizlik sigorta primi düşüldükten sonra kalan tutarına isabet eden ücretleri gelir vergisinden istisna edilmiştir.” Denildiğinden önceliğin asgari ücret vergi istisnasında olduğu anlaşılmaktadır. Yani asgari ücretle çalışan ve bu ücrete ek olarak fazla mesai vb. gibi herhangi bir ek ödeme almayanların askerlik borçlanması yapması durumunda kişinin vergi matrahından askerlik borçlanması düşümü yapılamayacaktır.

Bunun nedeni ise asgari ücretlinin aylık brüt tutarından işçi sosyal güvenlik kurumu primi ve işsizlik sigorta primi düşüldükten sonra kalan tutarına isabet eden ücretleri gelir vergisinden istisna edilmiştir yani korunmuştur. Dolayısıyla asgari ücret ile çalışan bir işçide indirime konu bir vergi matrahı kalmadığından askerlik borçlanmasının indirimi de söz konusu olamayacaktır.

Bu örneğe konu asgari ücretli, ilgili ayda fazla mesai yaparak veya başka adlar altında ek ödemeler alarak ücretini asgari ücretin üzerine çıkarması durumunda, işçinin muafiyet tutarını aşan matrahı üzerinden askerlik borçlanması indirimi yapılabilecektir. Asgari ücretin üzerinde gelir elde edenlere yönelik notlarımız aşağıda yer almaktadır.

2- Asgari Ücretin Üzerinde Ücret Geliri Elde Eden Çalışanlar

Bu kısım için Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından yayımlanan 319 seri no.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğindeki Asgari ücretin üzerinde ücret geliri elde edenlerde gelir vergisi istisnası başlıklı 6 ncı maddesi incelemek gerekecektir.

Burada Asgari ücret alan çalışanlar ile ilgili bölümde anlattığımız uygulamanın tam tersi söz konusu olup madde metninde;

“Hizmet erbabının elde ettiği ücret ve ücret sayılan gelirlerinden 193 sayılı Kanunun 31 ve 63 üncü maddesinde yer alan indirimler düşülecek ve varsa Kanunun 23 üncü maddesinin birinci fıkrasının (18) numaralı bendi hariç 23 ve müteakip maddelerinde düzenlenen istisna kapsamındaki ücret ödemeleri gelir vergisi matrahına dahil edilmeyecektir. Bu şekilde belirlenen gelir vergisi matrahına gelir vergisi tarifesi uygulanarak vergi hesaplanacaktır. Bu suretle hesaplanan vergiden istisna tutara isabet eden vergi düşülmek suretiyle ödenecek vergi belirlenecektir. Bu istisna suretiyle sağlanan menfaat asgari ücretin ilgili ayda hesaplanan vergisini geçemeyecektir.” hükmü yer almaktadır.

Madde metninde ifade edilen 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 63 üncü maddesinin birinci fıkrasının 2 numaralı bendinde yer alan;

“2. Kanunla kurulan emekli sandıkları ile 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun geçici 20 nci maddesinde belirtilen sandıklara ödenen aidat ve primler;” ifade askerlik borçlanmasını da kapsamakta, 31 inci madde ise engellilik indirimini düzenlemektedir.

Dolayısıyla çalışanın ücret ve ücret sayılan gelirlerinden ilk önce 193 sayılı Kanunun 31 ve 63 üncü maddesinde yer alan indirimler düşülecek ve varsa Kanunun 23 üncü maddesinin birinci fıkrasının (18) numaralı bendi hariç 23 ve müteakip maddelerinde düzenlenen istisna kapsamındaki ücret ödemeleri gelir vergisi matrahına dahil edilmeyecek, yapılan indirimlere rağmen gelir vergisi matrahı kalması durumunda ise asgari ücretin net tutarı üzerinden hesaplanan gelir vergisi indiriminin yapılması gerekecektir.

Burada dikkat edilmesi gereken husus ise birinci uygulamada olduğu gibi asgari ücret vergi muafiyeti korunarak askerlik borçlanmasının düşülemeyeceği ve bunun yapılması durumunda kamu zararının oluşacağıdır.

Sıralama olarak önce askerlik borçlanması, engellilik indirimi, hayat sigortası gibi indirimler tam olarak düşülecek, daha sonra kalan vergi matrahı üzerinde asgari ücret vergi muafiyetinin uygulanması gerekecektir.

Eğer yukarıda bahsettiğimiz indirimlerden sonra gelir vergisi matrahı kalmamış ise kişi ilgili ayda asgari ücret vergi muafiyetinden yararlanamayacaktır.

Takdir okuyucunundur… 

Mehmet YURDCU

Tavşanlı Belediyesi  / Kütahya

Yazarın Tüm Yazıları İçin Tıklayın…

Telegram kanalımıza katılmak için tıklayın >> t.me/iscimemurnet

iscimemur.net’i twitter da takip etmek ister misiniz? Tıklayın