İşçinin vefatı halinde mirasçılarına ölüm yardımı ödenmesi gerekir

Belediyeler ve Belediye şirketleri tarafından yetkili işçi sendikaları ile toplu sözleşmeler yapılmaktadır. Bu sözleşmelere genelde “Ölüm Yardımı” maddesi de elenir. Bu maddedeki amaç işçinin vefatı halinde geride kalanlara bir nebze de olsa mali yardım da bulunmaktır.

Örneğin belediye şirketi ile yetkili sendika arasında yapılan Toplu İş Sözleşmesine “01.01.2021 tarihinden itibaren işçinin iş kazası sonucu ölümü halinde yasal mirasçılarına 1.750,00 TL, normal ölümleri halinde ise 1.250,00 TL ölüm yardımı yapılır” hükmü konmuş olsun.

Aynı zamanda 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun 440. Maddesinde de “İşçinin Ölümü” başlığı ile işçinin ölümü halinde işverenin ödeyeceği ölüm yardımını miktarı düzenlemiştir. İlgili madde metni aşağıda yer aldığı gibidir.

“MADDE 440- Sözleşme, işçinin ölümüyle kendiliğinden sona erer. İşveren, işçinin sağ kalan eşine ve ergin olmayan çocuklarına, yoksa bakmakla yükümlü olduğu kişilere, ölüm gününden başlayarak bir aylık; hizmet ilişkisi beş yıldan uzun bir süre devam etmişse, iki aylık ücret tutarında bir ödeme yapmakla yükümlüdür.”

Burada Toplu sözleşme ve Türk Borçlar Kanunu hükümlerinin aynı konu ile ilgili mükerrer ödeme emrettiği düşünülebilir. Fakat durum öyle değildir. Toplu İş Sözleşmesinde Borçlar Kanunu’ndaki maddeye atıf yapılarak herhangi bir metin eklenmemiş ise her iki maddenin de birlikte uygulanması gerekmektedir. Yani herhangi bir mahsup işlemi yapılmadan her iki hükümde uygulanacaktır.

Örneğin; 8 yıl kıdemli belediye şirketi çalışanı bir işçinin ölümü halinde (Günlük yevmiyesinin 175,00 TL olduğu kabulü ile);

175,00* 60 = 10.500,00 TL (Borçlara Kanununun 440. maddesine istinaden) brüt ölüm yardımı ödemesi yapılacaktır.

(Aynı zamanda 1.250,00 TL’de Toplu Sözleşmeye hükümlerinde Ölüm Yardımı tutarı belirlenmiş olsun.)

Verilen bu örneğe göre son durumda 10.500,00 + 1.250,00 = 11.750,00 TL tutarındaki ölüm yardımı vefat eden işçinin eşine ve ergin olmayan çocuklarına ödenecektir.

Borçlar Kanunundaki hesaplama yapılırken ücret eklentileri hesaba katılmaz, sadece yevmiyesinin hizmet yılına göre 30 veya 60 günle çarpılmasıyla bulunacak tutar dikkate alınır.

Bu yardımlardan 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunun 25. Maddesinin 1. Fıkrasına istinaden Gelir Vergisi kesintisi de yapılmayacaktır. Ancak herhangi bir istisnai hüküm bulunmadığından binde 7,59 oranında Damga Vergisi kesilmesi gerekir.

Ayrıca, Belediyeler 7338 sayılı Veraset ve İntikal Vergisi Kanunu’nun 3. maddesine istinaden veraset ve intikal vergisinden muaf olduklarından veraset ve intikal vergisi de kesilmeyecektir. Ancak Belediyelerde yapılan işin çeşidine göre Kurumlar Vergisine tabi olan veya olmayan şirketler bulunmaktadır. Kurumlar Vergisine tabi olmayan şirketler veraset ve intikal vergisinden muaf olmakla birlikte kurumlar vergisine tabi olan şirketler, 7338 sayılı Veraset ve İntikal Vergisi Kanunu’nun 3. Maddesi a) ve b) fıkralarında sayılan kuruluşlar kapsamına girmediğinden, vefat eden personelin yasal mirasçılarına ölüm yardımı adı altında yapılacak ödemelerini, Veraset ve İntikal vergisine tabi tutması gerekir.

Veraset ve İntikal Vergisi için %5 oranında tevkifat yapıldıktan sonra tevkif edilen miktarın bir hafta içinde vergi dairesine ödenmesi gerekmektedir.  

Çalışanlar kurumu ayakta tutanlardır. Çalışanları korumak, kollamak işverenin, özellikle kamu işvereninin asli görevi olup, vefat halinde ise geride kalanlarını korumak-kollamak, tüm mali haklarını ödemek zorunluluktur. Vefat halinde bir mesaj yayınlamak, geride kalanlara baş sağlığı dileyerek öylece bırakmak işveren açısından olduğu kadar çalışanın iş arkadaşları açısından da insani bir hareket değildir. Elden geldiği kadar mali ve manevi olarak geride kalanlara sahip çıkılmalıdır.

Tüm çalışanlara, tüm insanlık alemine sağlıklı ve mutlu günler dileklerimle…