Belediyelerde Denetim Komisyonunun Teşekkülü ve Çalışması

• Facebook
• Instagram
• Twitter

Belediyelerde denetim komisyonun kurulması, çalışma süresi ve denetim alanı

Belediyelerde Denetim Komisyonu

Daha önceki yazılarımızda belediye encümen kararlarının kesinleşmesi ve yürürlüğe girme süreci (Yazı için tıklayın) ile belediye meclis kararlarının kesinleşmesi ve yürürlüğe girme sürecini (Yazı için tıklayınız) yasal dayanakları ile birlikte anlatmıştık. Bu yazımızda ise belediyelerin denetim komisyonunu ele alacağız. Bilindiği üzere belediye meclisi hem belediye organı hem de denetim organı olarak faaliyet göstermektedir. Meclisin denetim yollarından biriside denetim komisyonudur. Peki belediyelerde denetim komisyonları ne zaman kurulur, denetim alanı nedir, ne kadar süre çalışır ve raporunu meclise ne zaman sunar?

Belediyelerde denetim komisyonunun kurulması ve çalışma süreci ile ilgili olarak; 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nda herhangi bir hüküm bulunmamaktadır. Fakat tüm belediyeler için çatı kanun mahiyetinde olan 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 25. ve Belediye Meclisi Çalışma Yönetmeliği’nin 22.maddelerinde denetim komisyonu ile ilgili hususlar yer almaktadır.

 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 25. maddesinde;  “İl ve ilçe belediyeleri ile nüfusu 10.000’in üzerindeki belediyelerde, belediye meclisi, her ocak ayı toplantısında belediyenin bir önceki yıl gelir ve giderleri ile bunlara ilişkin hesap kayıt ve işlemlerinin denetimi için kendi üyeleri arasından gizli oyla ve üye sayısı üçten az beşten çok olmamak üzere bir denetim komisyonu oluşturur. Komisyon, her siyasî parti grubunun ve bağımsız üyelerin meclisteki üye sayısının meclis üye tam sayısına oranlanması suretiyle oluşur…” denilmektedir.

Ancak kanun maddesinde yer alan nüfus kıstasına (10.000’in altı) uymayan belediyelerin denetim komisyonu oluşturmayacağı yönünde bir hüküm bulunmamaktadır. Dileyen belediyeler denetim komisyonu kurabilir.

Zamanında Yapılamamış Denetim Komisyonu Seçimi Veya Üye Eksilmesi

Yasal suresi içerisinde yapılamamış olan denetim komisyonu seçimi ile ilgili olarak meclis olağanüstü toplantıya çağırılmak suretiyle denetim komisyonunun seçimi yapılır ve denetim komisyonu oluşturulur. Denetim komisyonuna seçilen bir meclis üyesinin istifası, ölümü gibi nedenlerden dolayı üye sayısında azalma olduğunda ise Belediye Meclisi Çalışma Yönetmeliği’nin 22. Maddesi devreye girecektir.

Söz konusu yönetmelikte “…Komisyona üye seçiminde ihtisas komisyonlarına üye seçimindeki usul ve esaslar uygulanır.” denilmektedir.

Denetim komisyonu kanun gereği 45 işgünü içinde çalışmasını tamamlayıp Mart ayı sonuna kadar meclis başkanlığına raporunu sunmak zorundadır. Bu sebeple komisyon üye sayısı kanunda belirtilen 3 üyenin altına düşmesi durumunda meclisin en kısa sürede olağanüstü toplanıp yeni üyeleri seçmesi gerekecektir.

Komisyonun Çalışma Yeri ve Uzman Kişilerden Yararlanma

5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 25. Maddesinde; “… Komisyon, belediye başkanı tarafından belediye binası içinde belirlenen yerde çalışır ve çalışmalarında kamu personelinden ve gerektiğinde diğer uzman kişilerden yararlanabilir.

Denetim komisyonu toplantılarına, belediye ve bağlı kuruluşları dışındaki kamu kurum ve kuruluşlarından görevlendirilenlere (1.000); kamu personeli dışındaki diğer uzman kişilere büyükşehir belediyelerinde (3.000), diğer belediyelerde (2.000) gösterge rakamının Devlet memurlarına uygulanan aylık katsayıyla çarpımı sonucu bulunacak miktarı geçmemek üzere, belediye meclisince belirlenecek miktarda günlük ödeme yapılır. Denetim komisyonunun emrinde görevlendirilecek kişi ve gün sayısı belediye meclisince belirlenir. Uzman kişilerde aranacak nitelikler belediye meclisinin çalışmasına dair yönetmelikte düzenlenir.

Komisyon belediye birimleri ve bağlı kuruluşlarından her türlü bilgi ve belgeyi isteyebilir. Bu istekler gecikmeksizin yerine getirilir.

Komisyon, çalışmasını kırkbeş işgünü içinde tamamlar ve buna ilişkin raporunu mart ayının sonuna kadar meclis başkanlığına sunar.

Konusu suç teşkil eden hususlarla ilgili olarak meclis başkanlığı tarafından yetkili mercilere suç duyurusunda bulunulur.” denilmektedir.

Denetim Komisyonunun Denetim Alanı

5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 25. Maddesinde; “…belediyenin bir önceki yıl gelir ve giderleri ile bunlara ilişkin hesap kayıt ve işlemlerinin denetimi…”denilmektedir. Bu sebeple denetim komisyonu denetim yaptığı belediye başkanlığının bir önceki yıla (01 Ocak-31 Aralık tarihleri arası) ait gelirleri, giderleri, gelir ve giderlere ilişkin kayıtları ve denetime konu olabilecek her türlü belgeyi ilgili birimden isteyebilir. İlgili birimler de bu tür belgeleri ibraz etmek zorundadır.

Denetim komisyonu kanun gereği belediyenin iştiraklerinden ve bağlı kuruluşlarından bilgi ve belge isteyebilir ancak bunları denetleyemez. Bu konu ile ilgili olarak İçişleri Bakanlığı Mahalli İdareler Genel Müdürlüğünün, 22.03.2006 gün ve 32.5/57505 sayılı hukuki görüşünde, “Denetim Komisyonu, belediyenin bir önceki yıl gelir ve giderleri ile hesap ve işlemlerinin denetimini yapacak olup, yetkilerinin kapsamı, belediyenin gelir ve giderleri ile bunlara ilişkin işlemlerdir. Bu çerçevede; yapılan her harcama denetlenebilecektir. Ancak belediyenin bağlı kuruluşları ile şirketlerinin denetiminin mümkün olmadığı değerlendirilmektedir.” denilmektedir.

Sonuç olarak; 5393 sayılı Belediye Kanunu gereği il ve ilçe belediyeleri ile nüfusu 10.000’in üzerindeki belediyelerde belediye meclisi her yıl ocak ayı toplantısında belediyenin bir önceki yıl gelir ve giderleri ile bunlara ilişkin hesap kayıt ve işlemlerinin denetimi için kendi üyeleri arasından gizli oyla ve üye sayısı üçten az beşten çok olmamak üzere bir denetim komisyonu oluşturur ve bu denetim komisyonu eliyle denetim yetkisini kullanır.

Medeni YALÇIN

Mahalli İdareler ve Bilgi Güvenliği