Boş kadroya vekalet halinde vekalet aylığı ödenir mi?

Boş kadroya vekalet halinde vekalet aylığı ödenir mi?

Bu yazımızda boş kadrolara vekalet edilmesi durumunda vekalet aylığı uygulamasının ne şekilde yürütüleceği hakkında gerek Anayasa Mahkemesi gerekse Sayıştay Temyiz Kurulu kararları ışığında açıklamalar yapacağız.

Vekâlet görevi ve bu görevin yapılması sonrası ödenecek ücret 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 86 ve 175 inci maddelerinde düzenlenmiştir.

Konumuza geçmeden önce, belediyeler özelinde, vekalet görevinde aranan şartları belirtmemiz faydalı olacaktır. Vekalet aylığı ve diğer ödemelerden yararlanacak şekilde bir kadroya vekalet edilebilmesi için öncelikle Belediye ve Bağlı Kuruluşları İle Mahalli İdare Birlikleri Personelinin Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Esaslarına Dair Yönetmeliğin 6 ncı maddesinde belirtilen genel şartlar ile 7 nci maddesinde belirtilen özel şartların birlikte gerçekleşmesi gerekmektedir.

Bununla birlikte 160 Sıra No.lu Devlet Memurları Kanunu Genel Tebliğinde de vekalet nedeni ile ödenmesi gereken kazançlar ve bu görevlendirmede aranan şartlar açık olarak belirtilmiştir.

Önceleri dolu kadrolara vekalet halinde vekalet aylığı ödenmekteyken Anayasa Mahkemesinin 2012 tarihli iptal kararıyla birlikte (2012/11 Esas, 2012/104 Karar) boş kadrolara vekalet halinde de vekalet aylığının ödenmesinin önü açılmıştır.

Bu kararda özetle;

“657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 86. maddesinin birinci fıkrasında idarenin, dolu kadrolara kurum içinden veya diğer kurumlardan veya açıktan vekil atayabileceği belirtildikten sonra ikinci fıkrasında aylıksız vekâletin asıl olduğu kurala bağlanmış; dördüncü, beşinci ve yedinci fıkralarında da bu kuralın istisnalarına yer verilerek aylık verilecek durumlar tek tek sayılmıştır.

Aynı maddenin altıncı fıkrasında ise önceki fıkralarda açıklanan ve aylık ödenmesini gerektiren haller dışında da, boş kadrolara ait görevlerin idarece lüzum görüldüğü takdirde memurlara vekâleten gördürülebileceği düzenlenmiştir. Söz konusu kuralda, idareye dolu kadrolar ve diğer fıkralarda açıkça zikredilenler dışındaki boş kadrolar yönünden de vekâleten atama yetkisi verilirken, bu atamaların ücretsiz olacağı belirtilerek ikinci fıkrada düzenlenen genel kural tekrarlanmıştır.

657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 86. maddesinin birinci fıkrasında idarenin, dolu kadrolara kurum içinden veya diğer kurumlardan veya açıktan vekil atayabileceği belirtildikten sonra ikinci fıkrasında aylıksız vekâletin asıl olduğu kurala bağlanmış; dördüncü, beşinci ve yedinci fıkralarında da bu kuralın istisnalarına yer verilerek aylık verilecek durumlar tek tek sayıldığı…

İptali istenen birinci fıkrada sayılan ibaresiyle, aynı kurumdan vekil olarak atanan memurlardan vekâlet aylığı hakkı tanınanlar, 657 sayılı Kanun’un 86. maddesinin birinci fıkrasında belirtilen kanunî izin, geçici görev, disiplin cezası uygulaması veya görevden uzaklaştırma nedenleriyle meydana gelen ayrılmalar dolayısıyla vekâleten atananlarla, yani dolu kadroya vekâlet edenlerle sınırlandırılmış; emeklilik, istifa, ölüm veya naklen atama gibi bir nedenle sürekli bir biçimde boşalan kadrolara vekâleten atananlara vekâlet aylığı ödenmesinin yolu kapatılmıştır. Dolayısıyla kurum içinden dolu kadroya vekâleten atanan memur aylığa hak kazanırken, kurum içinden boş kadroya vekâleten atanan memurun vekâlet aylığı hakkından mahrum kaldığı…

Kanun koyucunun, istisnaî bir nitelik taşıyan vekâleten atama yoluna, boş kadrolar yönünden gereksiz olarak başvurulmasını engellemek ve idareyi boşalan kadrolara asaleten atama yapmaya zorlamak amacıyla boş kadro ile dolu kadro arasında ayrım yaptığı anlaşılmaktadır. Ancak boş ya da dolu kadroya vekâlet eden memurların yaptıkları işin niteliği aynı olduğu halde bunlar arasında vekâlet aylığı yönünden kadronun boş veya dolu olmasına göre ayrım yapılması eşitlik ilkesine aykırı olduğu….

14.7.1965 günlü, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 86. maddesinin;

1- Dördüncü fıkrasında yer alan “…birinci fıkrada sayılan…” ibaresinin Anayasa’ya aykırı olduğuna ve İPTALİNE

…

5.7.2012 gününde OYBİRLİĞİYLE karar verilmiştir.”

Konuyu Belediyeler özelinde değerlendirecek olursak vekalet aylığı açısından bir çok belediyede farklı uygulamanın söz konusu olduğu görülmektedir. Örneğin bazı belediyeler ister dolu ister boş kadroya vekalet edilsin hiç bir şekilde vekalet aylığı ödememekte, bazı belediyeler ise sadece boş kadrolara vekalet edildiğinde vekalet ücreti ödemektedir.

Peki bu konudaki doğru uygulama nedir? Sayıştayın bu hususa bakış açısı nasıldır? Gelin birde 11.05.2022 tutanak tarihli Sayıştay Temyiz Kurulu Kararını inceleyelim.

Sayıştay Temyiz Kurulu kararında özetle;

Anayasa Mahkemesinin 05.07.2012 tarihli E.:2012/11, K.:2012/104 sayılı Kararında ise vekâlet; “Memur hukukunda vekâlet, asıl görevlinin iş başında olmadığı bazı durumlarda kamu hizmetlerinde aksama yaşanmaması için bu kişinin bulunduğu kadroya tanınan hak ve yetkileri kullanmak üzere başka bir kişinin atanmasıdır.” şeklinde tanımlandığı buna göre, bir kadroya vekâlet edilebilmesi için, öncelikle o kadronun geçici süreli veya sürekli olarak boşalmasının gerektiği hali hazırda kadroyu işgal eden bir memur varken ve o memur Kanun’da yer alan gerekçelerden biri nedeniyle geçici veya sürekli olarak görevden ayrılmamışken, başka bir memurun aynı kadroya vekâleten görevlendirilmesi mümkün olmadığı belirtilmiştir.

Bu kararda 657 sayılı Kanun’un yukarıda da yer verilen 86 ncı maddesinin ilk halinde yer alan “birinci fıkrada sayılan” ibaresi Anayasa Mahkemesinin 13.10.2012 tarihli ve 28440 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 05.07.2012 tarihli ve E. 2012/11, K.2012/104 sayılı Kararı ile iptal edilmiş, bu iptal kararı uygulayıcılarda bir takım tereddütler yaşanmasına yol açmıştır. Nitekim sorumlular da temyiz dilekçelerinde bu Karara yer vererek, söz konusu Karar çerçevesinde yapılan ödemelerin kamu zararı oluşturmadığını söylemişlerdir. Bu nedenle 657 sayılı Kanun’un 86 ncı maddesi ile ilgili verilen bu iptal kararının da incelenmesi gerekmektedir.

Söz konusu Karar incelendiğinde; Kararın boş durumda bulunan yazı işleri müdürlüğü kadrosuna vekâleten görevlendirilen davacının, vekâlet aylığı ödenmesi için yaptığı başvurunun reddine ilişkin işlemin iptali ve uğranılan parasal kayıpların işletilecek yasal faiziyle birlikte ödenmesine karar verilmesi istemiyle açtığı davada, Mahkemenin, itiraz konusu kuralların iptali istemiyle Anayasa Mahkemesine başvurması üzerine alındığı anlaşılmaktadır.

Anayasa Mahkemesi Kararında yer verilen açıklamalardan da anlaşılacağı üzere 657 sayılı Kanun’un 86 ncı maddesinde yer alan ve iptale konu olan “birinci fıkrada sayılan” ibaresi “dolu olan ve kanuni izin, geçici görev, disiplin cezası uygulaması veya görevden uzaklaştırma gibi nedenlerle geçici süreyle boşalan kadroları” ifade etmektedir. 657 sayılı Kanun’un iptal kararından önceki halinde yer alan bu ibare nedeniyle yalnızca kanuni izin, geçici görev, disiplin cezası uygulaması veya görevden uzaklaştırma gibi nedenlerle geçici süreyle boşalan kadrolara vekâlet edenlere, yani dolu iken geçici süreyle boşalan kadrolara vekâlet edenlere vekâlet aylığı ödenebilirken; emeklilik, istifa, ölüm veya naklen atama gibi bir nedenle sürekli bir biçimde boşalan kadrolara, yani boş kadrolara vekâleten atananlara vekâlet aylığı ödenmesi mümkün değildi.

Anayasa Mahkemesi bu ibareyi iptal ederek, hem kanunî izin, geçici görev, disiplin cezası uygulaması veya görevden uzaklaştırma gibi nedenlerle geçici süreyle boş kalan kadrolara vekâleten atananlara hem de emeklilik, istifa, ölüm veya naklen atama gibi bir nedenle sürekli bir biçimde boşalan kadrolara vekâleten atananlara vekâlet aylığı ödenmesinin önünü açmıştır. Dolayısıyla Anayasa Mahkemesi Kararında yer alan “dolu kadro” ibaresi ile “geçici süreyle boşalan dolu kadrolar” kastedilmektedir. Verilen bu iptal kararıyla da geçici süreyle boşalan dolu kadrolar ile sürekli bir biçimde boş olan kadrolar arasındaki vekâlet aylığı ödenmesine ilişkin farklılık giderilmiştir.”

Denilmektedir.

Sonuç olarak;

Bir memuriyet kadrosuna vekâlet durumunda 657 sayılı Kanun’un 86 ve 175 inci maddeleri uyarınca vekâlet aylığı ödenmesi için (zam ve tazminat ile ek ödeme farkı hariç) kadronun dolu (geçici süreyle boşalma) ya da boş olmasının bir önemi bulunmamaktadır.

Dolayısıyla 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 86 ncı maddesinin dördüncü fıkrasına istinaden aynı kurumdan ayrılmalar dolayısıyla atanan vekil memurlara vekalet görevinin 3 aydan fazla devam eden süresi için vekalet aylığı ödenebilir. Vekilin vekalet aylığı alabilmesi için asilde aranan şartların tamamını taşıması gerekir.

Takdir okuyucunundur…

Mehmet YURDCU

Tavşanlı Belediyesi  / Kütahya

Yazarın Tüm Yazıları İçin Tıklayın…

Telegram kanalımıza katılmak için tıklayın >> t.me/iscimemurnet

iscimemur.net’i twitter da takip etmek ister misiniz? Tıklayın