Devlet Memurları Kanunu Genel Tebliği (Seri No: 88)

Devlet Memurları Kanunu Genel Tebliği (Seri No: 88)
Yayınlama: 18.03.2022
A+
A-

Devlet Memurları Kanunu Genel Tebliği (Seri No: 88)

Kurum: Maliye Bakanlığı

Seri No: 88

Devlet Memurları Kanunu Genel Tebliği (Seri No: 88)

Memurlar ve diğer kamu görevlileri ile ilgili bazı Kanunlarda değişiklik yapılmasına dair 24.4.1984 tarihli ve 2999 sayılı Yetki Kanununa dayanılarak hazırlanan 241 sayılı Kanun Hükmünde Kararname 29.6.1984 tarihli Resmi Gazete ‘de yayınlanarak 1.7.1984 tarihinden geçerli olmak üzere yürürlüğe girmiştir.

241 sayılı KHK’nin öngördüğü ‘düzenlemeleri ihtiva eden 26.6.1984 tarihli 84/8229 ve 84/8230 sayılı Bakanlar Kurulu Kararları da aynı Resmi Gazete ‘de yayınlanarak yürürlüğe konulmuştur.

1.7.1984 tarihinde yürürlüğe giren 241 sayılı KHK ve söz konusu Bakanlar Kurulu Kararlarının uygulaması ile ilgili olarak aşağıdaki açıklamaların yapılması gerekli görülmüştür.

I – Devlet Memurlarının Ek Göstergeleri İle İlgili Düzenlemeler

657 sayılı Devlet Memurları Kanununun değişik 43 üncü maddesinde yapılan değişiklikler ve ek göstergelerle ilgili olarak yapılan düzenlemeler şöyledir:

1 – Genel İdare Hizmetleri Sınıfının Ek Göstergelerine Dair Düzenlemeler

43 üncü maddenin (B) bendinin (a) fıkrası yeniden düzenlenerek kadroları Genel İdare Hizmetleri Sınıfında bulunan memurlardan Başbakanlık Müsteşarının 1100 ek göstergeden yararlanacağı belirtilmiş ayrıca 800 ve 650 ek göstergeler üzerinden kimlere ödeme yapılacağı unvanlar itibariyle gösterilmiştir.

Aynı fıkrada, bu sınıfa dahil 1 inci derece kadrolu hangi görevlere 500 veya 400 ek gösterge verileceğinin Bakanlar Kurulunca belirleneceği öngörülmüş ve bu hükme dayanılarak 84/8230 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile 500 ve 400 ek göstergeden yararlanacaklar tespit olunmuştur.

Genel İdare Hizmetleri Sınıfına dahil olan memurlardan yukarıda açıklandığı şekilde kadroları için ek gösterge tahsis edilmemiş olanlardan, 4 üncü derecenin kademelerinden aylık alanlara 100, 3 üncü derecenin kademelerinden aylık alanlara 150, 2 nci derecenin kademelerinden aylık alanlara 200 ve 1 inci derecenin kademelerinden aylık alanlara 300 ek gösterge üzerinden ödeme yapılacaktır.

Genel İdare Hizmetleri Sınıfına dahil kadrolarda olanlardan kimlerin hangi ek göstergelerden yararlanacaklarını belirleyen Bakanlar Kurulu Kararları bundan böyle uygulanmayacak, bu sınıfa dahil personelin ek göstergeleri yalnız 241 sayılı KHK ile 84/8230 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı esas alınarak tespit edilecektir.

2 – Emniyet Hizmetleri Sınıfı ile Mülki İdare Amirliği Hizmetleri Sınıfının Ek Göstergelerine Dair Düzenlemeler

Söz konusu 43 üncü maddenin (B) bendinin (g) fıkrasında yapılan değişiklik ile Emniyet Hizmetleri Sınıfına dahil memurların, (h) fıkrasında yapılan değişiklik ile de Mülki İdare Amirliği Hizmetleri Sınıfına dahil bulunanların ek göstergeleri yeniden düzenlenmiştir.

Mülki İdare Amirliği Hizmetleri Sınıfına dahil kadrolarda bulunanların yararlanacakları ek göstergeler, Genel İdare Hizmetleri Sınıfına dahil aynı ünvanlı kadrolar için belirlenmiş olan ek göstergeden daha düşük ise ilgililere daha yüksek olan ek gösterge üzerinden aylık ödenecektir.

ÖRNEK: Kazanılmış hak aylığı 3 üncü derecede olup, MİAHS’ne dahil 1 inci dereceden genel müdürlük kadrosuna 68/B maddesine göre atanan bir memura, (h) fıkrasının parantez içi hükmü nedeniyle 550 yerine, GİSH’nda genel müdürler için öngörülen 650 ek gösterge üzerinden aylık ödenecektir.

3 – Bazı Uzmanların Ek Göstergelerine Dair Düzenlemeler

Kadroları Genel İdare Hizmetleri Sınıfına dahil olup en az üç yıl süreli yükseköğrenim görerek mesleğe özel yarışma sınavı ile giren ve belirli süreli meslek içi eğitimden sonra özel bir yeterlik sınavı sonunda Devlet Personel Uzmanlığı ile Maliye ve Gümrük Bakanlığı Devlet Bütçe Uzmanlığı kadrolarına atananların da 50-300 arasında değişen ek göstergeden yararlanmaları 43 üncü maddenin (B) bendine eklenen (k) fıkrasında öngörülmüştür.

241 sayılı KHK’nin geçici 4 üncü maddesi uyarınca, (k) fıkrasında sayılan unvanları yine bu fıkrada sayılan şartlarla kazanmamış olmakla birlikte kanun, kanun hükmünde kararname, tüzük veya yönetmelik hükümlerine göre almış bulunanlardan yükseköğrenimli olanlar da aynı şekilde ek göstergeden yararlanacaklardır.

4 – Bazı Denetim Elemanlarının Ek Göstergelerine Dair Düzenlemeler

(B) bendinin (j) fıkrasında sayılan unvanların arasına Başbakanlık Müfettişleri, Başbakanlık Uzmanları, Dışişleri Meslek Memurları ile Devlet Planlama Uzmanları da dahil edilmiştir. Bu unvanları taşıyanlar da 1.7.1984 tarihinden itibaren (j ) fıkrasında öngörülen ek göstergelerden yararlanabileceklerdir.

Başbakanlık Uzmanlarının bu ek göstergelerden yararlanabilmeleri için (j) fıkrasında sayılan şartları taşımaları, ya da KHK’nin geçici 4 üncü maddesinde belirtilen koşullarla bu unvanı elde etmiş olmaları gerekmektedir.

5 – Devlet Memurları Kanununun 68/B Maddesine Göre Atananların Yararlanacakları Ek Göstergeler

43 üncü maddenin (B) bendinin son fıkrasında yapılan değişiklik ve 68 inci maddenin (B) bendinde 199 sayılı KHK ile yapılan değişiklik birlikte dikkate alındığında 1-4 üncü derecelere 68/B maddesine göre atananların yararlanacakları ek göstergeler şu şekilde belirlenecektir:

a) Bulundukları hizmet sınıflarına dahil 1-4 üncü dereceli kadrolara atananlar, atandıkları bu derecelerden aylık alacaklar, ayrıca bu kadroları için 84/8230 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile ek gösterge tahsis edilmiş ise bu ek göstergelerden yararlanacaklardır. Atandıkları kadro için söz konusu Karar ile ek gösterge belirlenmemiş olanlar da aylık almakta oldukları derece için öngörülen ek göstergeden yararlanacaklardır.

ÖRNEK: Kadrosu Genel İdare Hizmetleri Sınıfında bulunup kazanılmış hak aylığı 5 inci derecede olan ve yine aynı sınıfa dahil 1 inci derece kadrodan bir göreve 68/B maddesine göre atanan memur, 1 inci dereceden aylık alacak ve atandığı kadro için 400 veya daha yüksek ek gösterge tespit edilmiş ise bu ek göstergeden; atandığı kadro için 84/8230 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile ek gösterge tespit edilmemişse 1 inci dereceden aylık alanlar için öngörülen 300 ek göstergeden yararlanacaktır.

b) Diğer hizmet sınıflarından Genel İdare Hizmetleri Sınıfındaki 1-4 üncü dereceli kadrolara 68/ B maddesine göre atananlar da atandıkları dereceden aylık alacaklar ve atandıkları kadronun ek göstergesinden yararlanacaklardır. Ancak atandıkları kadro için tespit edilmiş olan veya bu dereceden aylık alanlar için öngörülen ek gösterge, ilgililerin kariyerleri ile ilgili hizmet sınıfında kazanılmış hak aylık derecelerine göre alabilecekleri ek göstergeden düşük ise daha yüksek olan ek göstergeden yararlanabileceklerdir.

ÖRNEK: a) Kadrosu Sağlık Hizmetleri sınıfında olup kazanılmış hak aylığı 1 inci derecede olan bir hekim Genel İdare Hizmetleri Sınıfından 1 inci derece kadrolu ve 400 ek göstergeli Daire Başkanlığına atandığı takdirde kariyeri ile ilgili sınıfta 1 inci dereceden aylık alanlar için 500 ek gösterge öngörüldüğünden bu ek göstergeden yararlanacaktır.

b) Kadrosu Sağlık Hizmetleri Sınıfında olup kazanılmış hak aylığı 1 inci dereceden olan ve 400 ek göstergeden yararlanan bir hekim, Genel İdare Hizmetleri Sınıfında ek gösterge tahsis edilmemiş 1 inci dereceden bir kadroya 68/B maddesine göre atandığı takdirde 1 inci dereceden aylık alacak, ancak bu dereceden aylık alanlar için genel olarak öngörülen 300 ek gösterge daha düşük olduğundan 400 ek göstergeden yararlanmaya devam edecektir.

c) Kazanılmış hak aylığı 3 üncü derecede olup Teknik Hizmetler Sınıfından ek gösterge tahsis edilmemiş 1 inci dereceden bir kadroya 68/B maddesine göre atanan memur, bu dereceden aylık alacak ve bu dereceden aylık alanlar için öngörülen 300 ek gösterge daha yüksek olduğu için bundan yararlanacaktır.

6 – Diğer Hizmet Sınıflarından Genel İdare Hizmetleri Sınıfına Atananların Yararlanacakları Ek Göstergeler

657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 43 üncü maddesinin (B) bendinde 2771 sayılı Kanun ile yapılan değişiklikle, sınıf değiştirmek suretiyle Genel İdare Hizmetleri Sınıfındaki 1-4 üncü dereceli kadrolara atananların, atandıkları görevin kariyerleri ile ilgili bulunması ve anılan Kanunun gerekçesinde belirtildiği üzere bu görevlerin yöneticilik görevleri olması halinde ilgililerin yararlanacakları ek göstergelerin kazanılmış hak aylık derecelerine göre yararlanabilecekleri ek göstergelerden düşük olmaması öngörülmüştür. 241 sayılı KHK ile sözkonusu (B) bendinin son fıkrasında yapılan değişiklikle diğer hizmet sınıflarından Genel İdare Hizmetleri Sınıfındaki 1-4 üncü dereceli kadrolara atananların daha önce bulundukları (kariyerleri ile ilgili) hizmet sınıflarında alabilecekleri ek göstergelerden yararlanabilmeleri için arandıkları görevin, kariyerleri ile ilgili olması ve yöneticilik görevlerinden bulunması şartı aranmayacaktır.

ÖRNEK: Kazanılmış hak aylığı 3 üncü derecede olup 200 ek göstergeden yararlanan bir öğretmen, Genel İdare Hizmetleri Sınıfından 3 üncü dereceden Uzmanlık kadrosuna atansa da 200 ek göstergeden yararlanmaya devam edecektir.

7 – Kadrolarına Ek Gösterge Tahsis Edilmemiş Olanlar

43 üncü maddenin (B) bendine 2771 sayılı Kanun ile eklenen ve kadrosuna tahsisli ek göstergesi bulunmayanların yararlanacakları ek göstergeleri, 657 sayılı Kanunun değişik 36 ncı maddesine göre yükselebilecekleri derece ile sınırlandıran hüküm yine muhafaza edilmiş olduğundan uygulamada bu hususun da dikkate alınması gerekir.

ÖRNEK: İntibak nedeniyle 1 inci dereceden aylık almakta olan ve 3 üncü dereceden bir kadroyu işgal etmekte bulunan lise mezunu bir memura, öğrenim durumu nedeniyle 3 üncü dereceden yukarıya yükselemeyeceği için ancak bu dereceden aylık alanlar için öngörülen 150 ek gösterge verilebilecektir.

8 – Kamu Kuruluşlarının Yeniden Düzenlenmesi Nedeniyle Kadro ve Görev Unvanları Değişenlerin Yararlanacakları Ek Göstergeler

241 sayılı KHK ve bu KHK ile değiştirilen Devlet Memurları Kanununun 43 üncü maddesi ile verilen yetkiye dayanılarak ek göstergeleri yeniden belirlenenlere, bu ek göstergelerinin yararlanmakta oldukları ek göstergelerden daha düşük olması halinde KHK’nin geçici 2 nci maddesi uyarınca, aynı görevde kaldıkları sürece önceki ek göstergeleri üzerinden ödeme yapılacaktır.

2680 sayılı Yetki Kanununun verdiği yetkiye dayanılarak Bakanlıkların ve diğer kamu kurumlarının idari yapılarının ve görev esaslarının kanun hükmünde kararnamelerle yeniden düzenlenmesi sonucunda başka görevlere atanan ancak, bu kanun hükmündeki kararnamelerde öngörüldüğü üzere önceki görevlerine ait haklardan yararlanmaya devam edenler de 241 sayılı KHK ve buna dayanılarak yapılan düzenlemeler sonucu önceki görevleri için tanınan imkanlardan aynen yararlanacaklardır.

ÖRNEK: Bakanlık müsteşarı iken iki bakanlığın birleşmesi sonucunda bakanlık müşavirliğine atanan bir memur, müsteşar kadrosu için öngörülen 800 ek gösterge üzerinden aylık alacak, zam ve tazminatlardan da müsteşar gibi yararlanacaktır.

Bakanlık ve diğer kamu kuruluşlarının yeniden düzenlenmesi sonucunda çeşitli kanun hükmünde kararnamelerle kadro ve görev unvanları değiştirilenler veya kaldırılanların bu kararnamelerle “………… eski kadrolarına ait aylık, ek gösterge ve her türlü hakları yeni görevlerinde kaldıkları sürece şahıslarına bağlı olarak …………” saklı tutulduğundan, 1.7.1984 tarihinden önce kadro ve görev unvanları değişenler de durumlarına uygun işlerde» görevlendirildikleri sürece önceki kadro unvanları için 241 sayılı KHK ile 84/8229 ve 84/8230 sayılı Kararnamelerle getirilen imkanlardan yararlanacaklardır. Bu hususun tespitinde ilgililerin görev unvanları dikkate alınmaksızın sadece hiyerarşik kademeyi ifade eden kadro unvanı dikkate alınacaktır. (Genel Müdür, Daire Başkanı gibi.)

Bu düzenlemeler ile kadro ve görev unvanları değişmekle birlikte görevli oldukları birimin yürüttüğü işler genel olarak aynen devam edenler, yeni kadrolara atanmasalar da bu kadrolar için öngörülen ek göstergeden yararlanabileceklerdir.

ÖRNEK: a) “Araştırma, Geliştirme, Planlama ve Koordinasyon Kurulu Başkanlığı” kadrosunda iken bu kadronun kaldırılıp yerine “Araştırma, Planlama ve Koordinasyon Kurulu Başkanlığı’nın kurulması üzerine bu kadroya atanmamakla birlikte bu görevi yürüten memura, Bakanlıklar merkez teşkilatına dahil Kurul Başkanları’nın ek göstergeleri 500’den 650’ye yükseltildiği için 650 ek gösterge üzerinden ödeme yapılması gerekmektedir.

b) “Personel Genel Müdürü” iken bu kadronun kaldırılarak «Personel ve Prensipler Genel Müdürlüğü’nün kurulması üzerine bu görevi yürüten bir memur. “Genel Müdür” lerin ek göstergesi 500’den 650’ye yükseltildiği için 650 ek göstergeden yararlanacaktır.

c) “Başbakanlık Kanunlar ve Kararlar Tetkik Dairesi’nin kaldırılarak yerine “Kanunlar ve Kararlar Genel Müdürlüğü’nün kurulması üzerine söz konusu Daire Başkanı genel müdürler gibi 500 ek gösterge aldığından yeni Genel Müdürlük görevini yürüttüğü sürece genel müdürler için öngörülen 650 ek göstergeden faydalanacaktır.

d) Her üç örnekteki memur “Kurul Başkanı” ve “Genel Müdür” için öngörülen özel hizmet tazminatındaki artıştan da faydalanacaktır.

9 – Emekli Aylıkları 900 Ek Gösterge Üzerinden Bağlanacaklar.

241 sayılı KHK’nin – 37 nci maddesinde sayılan görevlerde bulunanlar, maddede sayılan şartları taşıyarak emekliye ayrıldıkları takdirde bağlanacak emekli aylığının ve dolayısıyla emekli ikramiyesinin hesabında 900 ek gösterge dikkate alınacaktır.

Maddeden de anlaşılacağı gibi söz konusu personele çalıştıkları sürece 900 ek gösterge üzerinden aylık ödenmeyecek ve kesenek alınmayacaktır.

10 – Ek Göstergelerde Gelecek Yıllarda Yapılacak Yükseltmeler

657 sayılı Devlet Memurları Kanunu, 926 sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri Personel Kanunu, 2802 sayılı Hakimler ve Savcılar Kanunu. 2914 sayılı Yükseköğretim Personel Kanunu ile diğer Kanunlar uyarınca 1984 yılı sonunda uygulanmakta olan ek göstergeler 241 sayılı KHK’nin 38 inci maddesinde öngörüldüğü üzere 1985 ve 1986 yılları ile 1987 ve daha sonraki yıllarda herhangi bir işleme gerek olmaksızın otomatikman yükseltilerek uygulanacaktır. Bu yükseltmeye esas alınacak ek göstergeler 241 sayılı KHK ve 84/8230 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile tespit edilen ek göstergelerdir.

ÖRNEK: 1.7.1984 tarihinden önce 500 ek göstergeden yararlanmakta olan bir genel müdürün ek göstergesi 241 sayılı KHK ile 650 olarak belirlenmiş olduğundan bu ek gösterge, 1985 yılında 975’e, 1986 yılında 1300’e ve onu izleyen yıllarda ise 1625’e yükseltilerek uygulanacaktır.

11 – Ek Gösterge Artış Farkları T.C. Emekli Sandığına Kesilmeyecektir.

241 sayılı KHK’nin geçici 3 üncü maddesinde, bu KHK hükümlerine göre ek göstergelerin yeniden tespiti nedeniyle aylıklarda meydana gelecek artış farklarının T.C. Emekli Sandığı’na yatırılmayacağı öngörülmüştür. Bu nedenle yeni tespit edilen ek gösterge tutarları üzerinden % 10 oranında kesenek, % 18 oranında da kurum karşılığının sandığa kesilmesi ile yetinilecektir.

ÖRNEK: Bir genel müdürün ek göstergesinin 500’den 650’ye yükselmesi nedeniyle Temmuz aylığından ek gösterge karşılığında (650 x 41 x % 10 = ) 2.665 lira kesinti yapılacaktır.

241 sayılı KHK’nin 38 inci maddesi uyarınca ek göstergelerin 1985 ve onu izleyen yıllardaki artışlarında da aynı şekilde artış farkları T.C. Emekli Sandığı’na kesilmeyecektir.

12 – Yükselebilecekleri Derecelerin Üzerindeki Ek Gösterge

Tahsis edilmiş kadrolara atanmış olanların yararlanacakları ek göstergeler:

Bu Genel Tebliğin I/1 bölümünde, Genel İdare Hizmetleri Sınıfında bulunan personelin yararlanacakları ek göstergeleri tespit eden Bakanlar Kurulu Kararlarının uygulanmayacağı belirtilmişti. Ancak 241 sayılı KHK’nin geçici 2 nci maddesinde, bu düzenlemeler sonucunda tespit edilen ek göstergelerin, ilgililerin yararlanmakta oldukları ek göstergelerden düşük olamayacağı hükme bağlandığından, 657 sayılı Kanunun 36 ncı maddesine göre yükselebilecekleri derecelerin üzerindeki kadrolara mevzuata uygun olarak atanmış olup bu kadroları için ek gösterge tahsis edilmiş olanlar bu tahsisli ek göstergelerden yararlanabileceklerdir. Bununla birlikte, ilgililerin yükselebilecekleri dereceler ile sınırlı olmak üzere aylık aldıkları derecelere göre yararlanabilecekleri ek göstergeler, daha önce kadrolarına tahsis edilmiş olan ek göstergeden yüksek ise, daha yüksek olan bu ek göstergelerden yararlanabileceklerdir.

ÖRNEK: a) Lise mezunu olup şahsa bağlı 300 ek göstergeli 1 inci dereceli bir kadroda bulunan ve bu dereceden aylık alan memur yine kadrosuna tahsisli 300 ek göstergeden yararlanabilecektir.

b) Lise mezunu olup şahsa bağlı 100 ek göstergeli 2 nci dereceli bir kadroda bulunan ve bu dereceden aylık alan memur, yükselebileceği 3 üncü dereceden aylık alanlar için öngörülen 150 ek gösterge daha yüksek olduğundan bu ek göstergeden yararlanacaktır.

c) Her iki memur yararlanacakları ek göstergeler için 1985, 1986 ile 1987 ve müteakip yıllarda öngörülen artışlardan da faydalanacaklardır.

II – Kademe İlerlemesinin Otomatikman Yapılması

Devlet Memurları Kanununun 65 inci maddesinde yapılan değişiklik ile, 64 üncü maddedeki şartları taşıyan her memurun onaya ya da başka herhangi bir işleme gerek kalmaksızın kademe ilerlemesi yapabilmeleri sağlanmıştır. Buna göre bulunduğu kademede bir yıl çalışmış olan ve derecesinde ilerleyebileceği kademe olan her memur, olumlu sicil aldığı kabul edilerek hak kazandığı tarihten itibaren kademe ilerlemesi yapacak ve yeni kademenin aylığına hak kazanacaktır. Bu şekilde kademe ilerlemesi yaptırılan memurlardan olumlu sicil almadıkları tespit edilenlerin durumları, kurumlarınca her ay alınacak toplu onaylarla belirlenerek kademe ilerlemeleri iptal edilecek ve bunlara kademe ilerlemesi yapmış oldukları için daha önceden yersiz olarak fazla ödemede bulunulmuş ise bu ödemeler geri alınacaktır.

Söz konusu Kanunun 66 ncı maddesinde “………… kademe ilerlemesi ile ilgili onay merci …………” olarak atamaya yetkili amir gösterildiğinden, kademe ilerlemesine hak kazanamayan memurlar, atamaya yetkili amirlerin onayları ile belirlenecektir.

III – Derece Yükselmesine İlişkin Düzenlemeler

Devlet Memurları Kanununun 68 inci maddesinin (A) bendinin (a) fıkrasında yer alan “Bir üst dereceden boş bir kadronun bulunması” şeklindeki ibare “Üst derecelerden boş bir kadronun bulunması” şeklinde, 161 inci maddesinin (A) bendinde yer alan “Bulunduğu dereceden yukarı bir dereceye atanan memur” ibaresi de “Bulunduğu derecelerden yukarı derecelere atanan memur” şeklinde değiştirilmek suretiyle kadrosuzluk nedeniyle derece yükselmesi yapamayan memurların, kadro temin edildiğinde her derecede üç yıl beklemelerine gerek kalmaksızın iki ya da daha üst derecelere yükselebilmeleri mümkün kılınmıştır.

Memurların bulundukları dereceden bir üst dereceye yükselebilmeleri için yine daha önce olduğu gibi bulundukları derecede üç yıl başarılı olarak çalışmış olmaları gerekmektedir.

ÖRNEK: a) 10 uncu derecenin 9 uncu kademesinde (575 göstergede) 3 yıl 4 ay süre ile bulunan bir memur, 7 nci dereceden boş bir kadro temin edildiğinde bu derecenin üçüncü kademesine (630 gösterge) yükseltilerek bu kademede 4 ay kıdemli sayılacak ve 8 ay sonra 6 ncı dereceye yükselmeye hak kazanacaktır. İlgilinin 5 inci dereceye yükselmesi ise son paragrafta da belirtildiği üzere 6 ncı derecede fiilen 3 yıl çalıştıktan sonra mümkün olacaktır.

b) 7 nci derecenin 8 inci kademesinde (755 göstergede) bulunan bir memur 5 inci dereceden boş bir kadro kendisine tahsis edildiği takdirde 6 ncı derecede üç yıl beklemesine gerek olmaksızın doğrudan doğruya 5 inci derecenin 2 nci kademesine (755 göstergeye) yükseltilebilecektir.

IV – Aylık Ve Yakacak Yardımı İle Asgari Ücret İlişkisi

Devlet Memurları Kanununun 146 ncı maddesinde 2771 sayılı Kanun ile yapılan değişiklikten sonra memurlara ve kamu görevlilerine ödenen aylık ile yakacak yardımı toplamının asgari ücretten az olması halinde aradaki fark ilgililere tazminat olarak ödenmekte idi. 241 sayılı KHK ile bu maddede yapılan değişiklikle yakacak yardımının hesaplanacak brüt tutarının söz konusu kıyaslamada dikkate alınacağı hükme bağlanmıştır. Buna göre yakacak yardımının brüt tutarı 1984 yılında (Gelir Vergisi oranı % 30, Damga Vergisi oranı % 04 olduğuna göre) 13.650 lira olarak 146 ncı madde uygulamasında dikkate alınacaktır.

V – İkinci Görev Ücreti

657 sayılı Kanunun 175 inci maddesinde yapılan değişiklik ile, aynı Kanunun 88 inci maddesine dayanılarak ikinci görev verilen memurlara bu görevlerden dolayı aylık ödenebilmesi, ancak boş bir kadroya ait görevin ikinci görev olarak yürütülmesi şartına bağlanmıştır. Bu nedenle ikinci görev verilen her memura ikinci görev ücreti ödenmesi söz konusu olmayacaktır.

Boş bir kadroya ait görevi ikinci görev olarak yürüten memura, ikinci göreve ait kadro derecesinin ilk kademe aylığının üçte ikisi ödenecektir. İkinci görev aylığının hesaplanmasında, o kadroya ait varsa tahsisli ek göstergenin, tahsisli ek gösterge olmayıp o derece için hizmet sınıfları itibariyle öngörülmüş ek gösterge var ise o ek göstergenin de dikkate alınması gerekecektir.

ÖRNEK: a) 2 nci derecenin 3 üncü kademesinden aylık alan ve yine 2 nci dereceli olup Bakanlar Kurulu Kararı ile 400 ek gösterge öngörülmüş bulunan bir görevi ikinci görev olarak yürüten memura (1055 + 400) gösterge üzerinden hesaplanacak aylığın üçte ikisi ödenecektir.

b) Bir belediyeye ait 4 üncü dereceden veterinerlik görevini ikinci görev olarak yürüten bir memura, bu kadro için tahsisli ek gösterge bulunmasa da bu dereceden aylık alanlar için genel olarak öngörülmüş bulunan ek gösterge de dikkate alınarak (815 + 200) gösterge toplamı üzerinden hesaplanacak tutarın üçte ikisi ikinci görev aylığı olarak ödenecektir.

241 sayılı KHK’de ikinci görev ücretine hak kazanılmasında ve bu ücretin hesaplanmasında baştabip ve baştabip yardımcıları bakımından farklı bir düzenleme yapılmıştır. Baştabip veya baştabip yardımcılığı görevlerini ikinci görev olarak yürütenlere bu görevlerinden dolayı ücret ödenebilmesi için aynı ünvanlı boş bir kadronun bulunması şart değildir. Böyle bir kadro olmasa da bu hizmetleri yürütenler ikinci görev ücretine hak kazanacaklardır.

Baştabip ve baştabip yardımcılığı görevlerini yürütenler in ikinci görev ücretine hak kazanmaları kadro bulunması şartına bağlanmadığından ikinci görev ücreti, ilgililerin almakta oldukları aylığın üçte ikisi olarak belirlenmiştir. Bu unvanları taşıyan boş kadro olsa dahi ilgililerin ikinci görev ücretinin, yine almakta oldukları aylık üzerinden ve yararlanmakta oldukları ek gösterge de dikkate alınmak suretiyle hesaplanması gerekmektedir.

VI – Sürekli İşçi Statüsünde Çalışanların Ve Sözleşmeli Personelin İntibakı

241 sayılı KHK’nin 15 inci maddesiyle Devlet Memurları Kanununa eklenen Ek Geçici Madde ile 657 sayılı Kanuna tabi kurumlarda 1.7.1984 tarihinde sürekli işçi statüsünde veya sözleşmeli olarak çalışmakta iken 1984 yılı sonuna kadar memurluğa geçmek için yazılı başvuruda bulunanlardan kurumlarınca uygun görülenler 12.2.1982 tarihli ve 2595 sayılı Kanunun Geçici 9 uncu maddesinin uygulanmasıyla ilgili olarak yayımlanan 23.3.1982 tarih ve 75 Seri No.lu Devlet Memurları Kanunu Genel Tebliğindeki esaslara göre boş memur kadrolarına intibak ettirilebileceklerdir.

657 sayılı Kanunun 87 nci maddesinde sayılan kurumlarda işçi veya sözleşmeli olarak çalışmakta iken 1.3.1975 – 1.3.1982 tarihleri arasında memuriyete geçmiş olanların da anılan EK GEÇİCİ MADDE’nin birinci fıkrasına göre intibakları yapılacaktır. Şu kadar ki bu gibiler halen memur bulunduklarından ve bir kadro işgal etmekte olduklarından kazanılmış hak aylıkları intibak sonucunda bulundukları kadronun üzerine yükselebilecektir.

İşçi veya sözleşmeli personel olarak çalışmakta iken askere giden ve 1.3.1975 tarihinden sonra askerlik dönüşünde doğrudan memuriyete geçmiş olanların da aynı şekilde intibakları yapılacaktır.

Kamu kurumlarında işçi veya sözleşmeli personel olarak çalışmakta iken 1.3.1975 tarihinden önce ya da 1.3.1982 tarihinden sonra memuriyete geçmiş olanların intibakları 1897 ve 2595 sayılı Kanunlarla yapılmış olduğundan bu gibi personelin intibaklarının tekrar yapılması KHK’de öngörülmemiştir.

VII – Yan Ödemeler

26.6.1984 tarih ve 84/8229 sayılı Kararnamenin 3/A maddesi ile yan ödeme katsayısı (11) den (12) ye yükseltilmiştir.

Buna göre, her kurum veya kuruluş 24.11.1983 tarih ve 83/7407 sayılı Kararnamenin «Karar» kısmının 4 üncü maddesinde belirlenen hükümler çerçevesinde Bakanlığımızca daha önce vize edilen cetvelleri esas alacak ve bu cetveller de gösterilen puanlar 1.7.1984 tarihinden itibaren (12) rakamı ile çarpılmak suretiyle bulunacak miktarlar üzerinden yeni bir vizeye tabi tutulmaksızın ödeme yapılacaktır.

Öte yandan 21.7.1984 tarih ve 18465 sayılı Resmi Gazete ‘de yayınlanarak yürürlüğe giren 19.7.1984 tarih ve 84/8306 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı eki karar ile kalkınmada öncelikli yörelere uygulanacak teşvik tedbirleri yeniden düzenlenmiştir. Bu düzenleme nedeniyle, kalkınmada öncelikli yörelerde verilecek yan ödemelerin tespitinde;

1) 23.11.1983 tarih v 83/7407 sayılı Bakanlar Kurulu Kararnamesine ekli (I) sayılı Cetvelin (B) Teknik Hizmetler Bölümünün not 5 inci sırasına göre, Teknik Hizmetler Sınıfına dahil kadrolarda bulunan ve kalkınmada öncelikli yörelerde sürekli görevle çalışan personelin teminindeki güçlük zamlarına % 60 ve % 30 oranlarında öngörülen ilavelerin 19.7.1984 tarih ve 84/8306 sayılı Kararname ile yeniden tespit edilen öncelikli yöreler esas alınarak yapılması,

2) 19.7.1984 tarih ve 84/8306 sayılı Kararnameden önce 1 inci Derece Öncelikli Yöreler arasında yer aldığı halde bu kararname ile 2 nci Derece Öncelikli Yöreler kapsamına alınan illerde çalışan personelin teminindeki güçlük zamlarının % 60 oranı yerine % 30 oranında ilaveli olarak hesaplanması,

3) Kalkınmada öncelikli yöreler arasında bulunmadığı halde 19.7.1984 tarih ve 84/8306 sayılı Kararname ile kalkınmada 2 nci Derece Öncelikli Yöreler kapsamına alınan (Artvin, Tokat gibi) illerdeki personele ödenecek teminindeki güçlük zammının % 30 oranında ilaveli olarak hesaplanması,

4) Yan ödemelerde yapılacak bu değişikliklerin, bu yörelerde çalışanların gerçek ücretlerinin vergilendirilmesinde dikkate alınacak özel indirim hadlerinin; aylık dönemler itibariyle ödenen ücretlerde aylık tutarlar üzerinden hesaplanmasını öngören 143 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği’ne paralel olarak 1.8.1984 tarihinden itibaren uygulanması.

gerekmektedir.

VIII – Özel Hizmet Tazminatı

241 sayılı Memurlar ve Diğer Kamu Görevlileri ile ilgili Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 12/c maddesi ile 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun “Zam ve Tazminatlar” başlıklı değişik Ek Maddesinde yer alan özel hizmet tazminatı oranlarının sınırları artırılmış bulunmaktadır.

Bu artışlar dikkate alınarak, 24.11.1983 tarih ve 83/7407 sayılı Kararnameye ekli II sayılı Cetvelin Üst Yönetim, Teknik Hizmetler, Sağlık Hizmetleri ve Avukatlık Hizmetleri bölümlerindeki özel hizmet tazminatı oranları artırılmış, Denetim Hizmetleri Bölümü ise yeniden düzenlenmiştir.

Buna göre;

1 – Özel hizmet tazminatı ödemelerinde öncelikle 241 sayılı KHK ile belirlenen kanuni sınırlara uyulması, 26.6.1984 tarih ve 84/8229 sayılı Kararname ile bu sınırların aşılmış olması halinde dahi ödemelerin kanuni oranlar dikkate alınarak yapılması gerekmektedir.

ÖRNEK: Üst Yönetim Bölümünün 2 nci grubunun oranı 84/8229 sayılı Kararname ile (% 25) olarak tespit edilmiş ise de, bu grubun 14 üncü sırasında 2 nci dereceli Başmüdür veya İl Müdürü kadrosunda görevli Mühendis veya benzeri kariyerli bir kişinin tazminat oranı (% 25) değil, kanuni sınırlar dikkate alınarak (% 20) olacaktır.

2 – Yeni düzenlemeye göre yapılacak özel hizmet tazminatı ödemelerinde de, daha önce vize edilen dağılım cetvelleri esas alınacak ve bu cetvellerde yer alan oranlar yerine yeni oranlar aşağıda sayılan durumlar hariç vizeye tabi olmaksızın uygulanacaktır.

a) 24.11.1983 tarih ve 83/7407 sayılı Kararnamenin “Karar” kısmının 4/B maddesinin kurumlara verdiği (Kararname ile belirlenen miktar ve oranların altında tespitine dair yetkinin kullanılarak daha önce özel hizmet tazminatı dağılım listeleri hazırlanmış ve bu cetveller Maliye ve Gümrük Bakanlığına vize ettirilmiş ise, yeni düzenlemeye göre yeniden dağılım cetvelleri hazırlanacak ve Maliye ve Gümrük Bakanlığına vize ettirilmek üzere getirilecektir. Ödemeler vize edilen bu cetvellere göre yapılacaktır.

b) 241 sayılı KHK ve 26.6.1984 tarih ve 84/8229 sayılı Kararname ile Denetim Hizmetleri Bölümü yeniden düzenlenmiş ve özel hizmet tazminatı oranları yeni sıralamaya göre tespit edilmiştir.

84/8229 sayılı Kararnamenin 3/D maddesiyle yapılan düzenlemede Denetim Hizmetleri Bölümünün 6 ncı sırasına, Başbakanlık Devlet Planlama, Devlet Personel Uzmanları ile Devlet Bütçe Uzmanları ve bunların yardımcıları dahil edilmiş bulunmaktadır.

Yukarıda sayılan uzmanlardan 4 – 9 uncu dereceli kadrolarda çalışanlar ilk kez kararnamede yer aldıklarından bunlara özel hizmet tazminatı ödenebilmesi için:

Mevzuatlarında öngörülen yönetmeliklerin yürürlüğe konulmuş olması veya mevcut yönetmeliklerinde gerekli değişikliklerin yapılması,

Bu işlemlerden sonra hazırlanacak özel hizmet tazminatı dağılım cetvellerinin Maliye ve Gümrük Bakanlığına vize ettirilmesi,

gerekmektedir.

3 – 241 sayılı KHK’nin 12 nci maddesinin (c) fıkrasının 6 ncı bendinde yukarıda sözü edilen uzman ve yardımcıları için özel hizmet tazminatı oranının sınırı % 8 olarak tespit edilmiş olmakla beraber daha önceki uygulamaya göre 1, 2 ve 3 üncü dereceli kadrolarda görevli uzmanlar Üst Yönetim Bölümünden özel hizmet tazminatı aldıklarından, bu personelin özel hizmet tazminatı oranlarının sınırları, Üst Yönetim görevlileri için tespit olunan oranlara göre tespit olunacak ve ödemeler bu oranlar ve 84/8229 sayılı Kararname esas alınarak yapılacaktır.

4 – Emniyet Hizmetleri Sınıfına dahil kadrolarda olup 23.11.1983 tarih ve 83/7407 sayılı Kararnameye ekli II sayılı cetvelin Üst Yönetim Bölümünde öngörülen oranlarda özel hizmet tazminatından yararlananların bu tazminat oranları yeni düzenlemeye göre yükseltilecek ve kendilerine 241 sayılı KHK’nin 3 inci maddesinde öngörülen tazminat ayrıca ödenecektir. Bu tazminatın net olarak ödenmesi KHK’de öngörüldüğünden netten brüte gitmek suretiyle hesaplanacak tutar üzerinden tahakkuklar yapılacaktır.

241 sayılı KHK’nin 35 inci maddesi uyarınca 1984 yılında ödenecek tazminat en yüksek Devlet memuru aylığının (ek gösterge dahil) % 5’i olduğuna göre ilgililere;

(1400 + 1100) X 41 = 102.500 X % 5 = 5,125 TL.

ödenecektir. Bu tazminat vergiden istisna edilmediğinden, 1984 yılında gelir vergisi oranının % 30 olduğu ve ayrıca damga vergisi de dikkate alınarak;

5.125: 0,696 = 7.363 TL

üzerinden tahakkuk ettirilecektir.

IX – Makam Tazminatı

241 sayılı KHK’nin 40 ıncı maddesi ile yürürlükten kaldırılan kanun hükümlerine dayanılarak ödenmekte olan makam tazminatlarına son verilmiş ve 39 uncu maddenin (a) fıkrası ile bu konu yeniden düzenlenmiştir.

39 uncu maddede unvanları sayılan personele, çalıştıkları sürece unvanlarının hizalarında yer alan gösterge rakamları ile memur aylıklarına uygulanan katsayının çarpımı suretiyle bulunacak miktar makam tazminatı olarak ödenecektir.

Yürürlükten kaldırılan kanun hükümlerine göre ödenmekte olan makam tazminatları damga vergisi hariç herhangi bir kesintiye tabi tutulmadığı için 241 sayılı KHK’de de aynı esas benimsenmiştir.

KHK’nin 39 uncu maddesinin (a) fıkrasına göre makam tazminatından yararlananlardan o rütbe veya görevlerde toplam üç yıl çalıştıktan ve 2 yıl kamu görevi yaptıktan sonra emekliye ayrılanlara, çalışırken almakta oldukları makam tazminatının % 60’ı hayatta bulundukları sürece T.C. Emekli Sandığı tarafından ödenecektir, Emekliye ayrılmış olanlara ödenecek bu tazminat, ilgililerin ölümü halinde mirasçılarına intikal etmeyecektir.

T.C. Emekli Sandığı, her ay ödediği bu tazminatı üç aylık devreler halinde fatura karşılığında Hazine’den tahsis edecektir.

ÖRNEK: a) İki yıllık bir orgeneral’e (700 x 41 = 28700- 115=) 28.585 lira net aylık makam tazminatı ödenecektir.

Bu orgeneralin bir yıl sonra kuvvet komutanı olması halinde ödenecek makam tazminatının net aylık tutan (900 x 41 = 32800 – 131 = ) 32.669 lira olacaktır.

b) Aynı kişinin kuvvet komutanlığından 6 ay sonra emekliye ayrılması halinde orgeneral rütbesi ile üç yıl çalışmış olduğundan, çalışırken yararlandığı en yüksek makam tazminatının % 60’ı olan (800 x 41 x % 60 =) 19.680 lira her ay T.C. Emekli Sandığı tarafından kendisine ödenecektir.

X – Aile Yardımı Ödeneği

657 sayılı Devlet Memurları Kanununun “Aile Yardımı Ödeneği ‘ne ilişkin 202 nci maddesinin ikinci fıkrası ile 926 sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri Personel Kanununun 153 üncü maddesinin birinci fıkrası 241 sayılı KHK ile değiştirilmiş bulunmaktadır.

Yapılan bu değişikliğe göre;

1) 657 sayılı Kanunun 1 inci maddesi kapsamına giren memurlar, aynı Kanunun ek geçici 9 ve 16 ncı maddeleri kapsamına giren personel, özel kanunlarında aile yardımı konusunda 657 sayılı Kanuna göre işlem yapılacağına ilişkin hüküm bulunan personel ile 926 sayılı Kanuna tabi personele, her ne şekilde olursa olsun menfaat karşılığı çalışmayan eşinin ve en fazla iki çocuğunun her biri için 25 gösterge rakamının aylık katsayısı ile çarpılması sonucu elde edilecek miktar üzerinden ödeme yapılacaktır.

2) 657 ve 926 sayılı Kanunların yukarıda belirtilen maddelerinde eş için her ne şekilde olursa olsun menfaat karşılığı çalışmama koşulu getirilmiştir. Ancak eşlerden birinin herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan emekli aylığı alması çalışma olarak düşünülemeyeceğinden bu durumdaki Devlet memuruna da eşi için aile yardımı ödeneği verilecektir.

Devlet memurlarından; vatani görevlerini yedek subay olarak yapanların okulda geçen süreleri ile er olarak yapanların, haklarında yargı organlarınca kesin mahkumiyet kararı verilenlerin, mevsimlik çalışanların kendilerinin çalışmadıkları sürede çalışan eşlerine aile yardımı ödeneği verilmesi gerekmektedir.

3) Boşanma veya ayrılık vukuunda çocuk için verilecek aile yardımı ödeneğinin hangi tarafa ve ne oranda verileceği mahkeme kararında belirtilmemiş ise;

a) Eşlerden her ikisinin memur veya birinin memur diğerinin İş Kanunu kapsamında çalışması halinde, çocuk için verilecek aile yardımı ödeneği, mahkeme kararıyla çocuğun velayeti verilen tarafa ödenecektir.

b) Eşlerden biri memur, diğeri çalışmıyor ve çocuğun velayeti mahkeme kararı ile çalışmayan eşe verilmiş ise, aile yardımı ödeneği çalışan eşe verilecektir.

4) Çalışmayacak derecede malullükleri resmi sağlık kurulu raporu ile tespit edilenler için de süresiz olarak bu ödeneğin verilmesine devam edilecektir.

5) Evlenmiş kız ve erkek çocuklar için kesilen aile yardımı ödeneğinin, boşanma veya eşinin ölümü halinde evlilikleri son bulan çocuklardan yüksek öğrenime devam eden erkek çocuklara 7 nci maddeye göre, kız çocuklarına ise 25 yaşını dolduruncaya kadar bu yardımın tekrar verilmesine devam olunacaktır.

6) 19 yaşını dolduran ve yüksek öğrenime devam etmeyen erkek çocukların aile yardımı ödeneği, 657 sayılı Kanunun 206 ncı maddesi ile 926 sayılı Kanunun 157 nci maddesi hükümlerine göre kesilecektir. Ancak, 19 yaşını doldurup 25 yaşından önce yüksek öğrenime başlayan erkek çocuklara, yüksek öğrenime başladıkları tarihten itibaren 2 yaşını geçmemek şartıyla öğrenimlerini bitirinceye kadar tekrar bu ödeneğin verilmesine devam edilecektir.

7) Özel kesimce okutulan veya burs verilen, T.C. Emekli Sandığınca yetim aylığı bağlanan, Yüksek Öğrenim Kredi ve Yurtlar Kurumundan kredi alan, Açık Yüksek Öğretimde öğrenim gören çocuklar için de aile yardımı ödeneği verilmesine devam olunacaktır.

8) 657 sayılı Kanunun 206 ncı maddesi ile 926 sayılı Kanunun 157 nci maddelerindeki hükümlere göre, burs alan veya Devletçe okutulan çocuklara, ailelerinin yanında kalıp kalmadıklarına bakılmaksın tatillerde de aile yardımı ödeneği verilmeyecektir.

9) Bu Tebliğin yayımı tarihinden itibaren aile yardımı ödeneği ile ilgili olarak yayınlanan Tebliğler yürürlükten kaldırılmıştır.

XI – Doğum Yardımı Ödeneği

Devlet memurlarından çocuğun dünyaya gelenlere 657 sayılı Kanunun 207 nci maddesi uyarınca ödenmekte olan doğum yardımı ödeneğinin miktarı her yıl bütçe kanunları ile tespit edilmekte iken 241 sayılı KHK’nin 11 inci maddesi ile yapılan değişiklikle 75 gösterge rakamının aylık katsayısı ile çarpılmak suretiyle belirleneceği öngörülmüştür. Buna göre, gerek Devlet Memurları Kanununa tabi personel gerekse doğum yardımı ödeneği konusunda bu Kanuna atıfla bulunulan personel kanunlarına tabi olanlar 75 gösterge esas alınarak anılan ödenekten yararlandırılacaktır.

657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 202 ve 207 nci maddelerinde aile yardımı ve doğum yardımı ödeneklerinin her yıl bütçe kanunları ile belirleneceğine dair hükümler 241 sayılı KHK ile değiştirildiğinden, 1.7.1984 tarihinden itibaren bu ödeneklerin ödenmesinde 1984 yılı Bütçe Kanunu hükümlerinin değil 657 sayılı Kanunun 241 sayılı KHK ile değiştirilen hükümlerinin esas alınması gerekmektedir.

XII – Yakacak Yardımı

657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 213 üncü maddesine dayanılarak Bakanlar Kurulunun 3.11.1983 tarih ve 83/7335 sayılı Kararı ile 22.11.1983 tarihinde yürürlüğe konulan Yakacak Yardımı Yönetmeliğinin 3 üncü maddesi uyarınca tutuklanan, gözaltına alınan ve görevden uzaklaştırılanlara aylıklarının ödenme oranlarına göre verilen Yakacak Yardımının, Sayıştay Genel Kurulunun 3.5.1984 gün ve 4083/1 sayılı kararı ile; 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa tabi olup görevden uzaklaştırılan ve görevi ile ilgili olsun veya olmasın herhangi bir Silahlı Kuvvetler Personel Kanunu kapsamında bulunan subay, astsubay ve askeri memurlardan açığa alınan veya tutuklananlara Yakacak Yardımı Yönetmeliğinin 3 üncü maddesinde yer alan düzenleme dikkate alınmaksızın tam olarak ödenmesi kabul edilmiş ve Maliye ve Gümrük Bakanlığınca da söz ,konusu karar benimsenmiş bulunmaktadır.

Buna göre, anılan Kararda belirtilen hallerde Yakacak Yardımının aynen ödenmesi gerekmektedir.

Uygulama yukarıda yapılan açıklamalar doğrultusunda yapılacaktır.


Görüşler Sayfamız İçin Tıklayın…


Sosyal Medya hesaplarımızı takip ederek personel mevzuatı ile ilgili paylaşımlarımızdan anında haberdar olabilirsiniz.

Sosyal Medya Hesaplarımız

Bizi İnstagram dan Takip Etmek İçin @iscimemurnet instagram

Bizi Twitter dan Takip Etmek İçin @iscimemur.net twitter

Facebook İnsan Kaynakları Grubumuza Katılmak İçin @iscimemur.net facebook 

iscimemur.net özellikle yerel yönetimlerde çalışan memur, işçi ve sözleşmeli personelin çalışma hayatı içerisinde karşılaştıkları özlük veya bordro konularındaki sorulara mevzuatsal dayanakları ile birlikte cevap bulabilecekleri bir platformdur.
Bir Yorum Yazın

Ziyaretçi Yorumları - 0 Yorum

Henüz yorum yapılmamış.