Eşlerin her ikisi de memur ise aile yardımı ödeneği kime verilir?

Eşlerin Her İkisi de Memur İse Aile Yardımı Ödeneği Kime Verilir?

Aile toplumun en önemli parçasını oluşturun temel taşlardan bir tanesidir. Aile kelime anlamı ile aralarında evlilik ve kan bağı bulunan eşler, çocuklar, anne, baba, kardeşler vb. oluşturduğu toplum içindeki en küçük bütün olarak tanımlanabilmektedir.

Toplumumuzda aile birlikteliğine çok önem verilmekle birlikte bu yapıyı desteklemek amacıyla çalışanlara bir takım haklar da verilmiştir. 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 202 ile 206’ncı maddeleri buna örnek olarak verilebilir.

Kanun koyucu 657 sayılı Devlet Memurları Kanununda eş ve çocuklar için verilen parayı ayrı ayrı maddelerde ele almamış her iki ödemeyi de bahsi geçen Kanunun 202’nci maddesinde düzenlemiştir. Yani Kanunda geçen aile yardımı ifadesinden hem eşi çalışmayan Devlet memurlarına verilen ödeme hem de çocuklar için verilen ödemenin anlaşılması gerekmektedir.

Eş için ödenecek aile yardımı 657 sayılı Kanunun 202’nci maddesinde her ne şekilde olursa olsun menfaat karşılığı çalışmama veya herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan aylık almama şartına bağlanmıştır.

Aynı Kanunun 203’üncü maddesinde ise;

“Aile yardımı ödeneği Devlet memurlarına her ay aylıklariyle birlikte ödenir.

Karı ve kocanın her ikisi de memur iseler bu ödenek yalnız kocaya verilir.

Aile yardımı ödenekleri hiç bir vergi ve kesintiye tabi tutulmaksızın ödenir ve borç için haczedilemez.”

Tarafımıza gelen sorulardan anlaşılan burada yer alan ifade gerek uygulayıcılar gerekse memurlar açısından kafa karışıklığına sebebiyet verebilmektedir. Zira gelen sorulardan eşlerin her ikisi de memur olduğu halde aile yardımı ödeneğini eşlerden birine veren kurumların olduğu ya da yukarıda bahsi geçen madde nedeniyle bazı memurlarında aile yardımını almak için talepte bulunduğu anlaşılmaktadır.

Baştan söyleyelim 657 sayılı Kanun’un 203 üncü maddesinde geçen “Karı ve kocanın her ikisi de memur iseler bu ödenek yalnız kocaya verilir.” İfadesi çocuk için verilen aile yardımına ilişkin bir hükümdür.

Şimdi bu hususu bir örnek ile pekiştirelim;

Eşlerin her ikisinin de memur olduğu düşünelim ve bir tanede çocukları bulunsun. (Eşlerin çalıştıkları kurumun aynı veya farklı olmasının bir önemi yoktur.)

Bu durumda;

-Her iki eşinde çalışıyor olması nedeniyle eş için verilen aile yardımı ödeneğinden her iki memurda yararlanamayacaktır.

-Çocuk için verilen aile yardımı ise eşlerden sadece birisine ödenecektir. Çocuk için verilen aile yardımı ödeneği genel olarak kocaya verilir fakat eğer koca bu yardımı almak istemiyorsa söz konusu yardım anneye de ödenebilir. Yalnız bu durumda (aile yardımı) çocuk parasını alacak olan memur annenin kendi çalıştığı kuruma kocasının bu yardımdan yararlanmadığına dair bir evrak ibraz etmesi yerinde olacaktır.

Bu husus Sayıştay Başkanlığının bulgularında da yer alan bir husustur. Sayıştay 6. Dairesinin 26.04.2022 tarihli örnek bir kararını paylaşalım…

“Aile Yardımı

Dosya kapsamındaki bilgi ve belgelerin incelenmesi sonucunda;

… aile yardımı ödeneği almakta iken bu ödenekten yararlanma hakkını kaybeden bir kısım personele, aile yardımı ödeneğinin verilmesine devam edildiği görülmüştür.

657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun “Aile yardımı ödeneği” başlıklı 202’nci maddesinde, “Evli bulunan Devlet memurlarına aile yardımı ödeneği verilir.

Bu yardım, memurun her ne şekilde olursa olsun menfaat karşılığı çalışmayan veya herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan aylık almayan eşi için 1500, çocuklarından her biri için de 250 gösterge rakamının (72 nci ay dâhil olmak üzere 0-6 yaş grubunda yer alan çocuklar için bir kat artırımlı) aylık katsayısı ile çarpılması sonucu elde edilecek miktar üzerinden ödenir. Eşlerden birine iş akdi veya toplu sözleşme gereği çocukları için yapılan aile yardımı ödeneği daha düşük ise, yalnız aradaki fark ödenir. Bu fıkrada yer alan gösterge rakamlarını 3 katına kadar artırmaya Cumhurbaşkanı yetkilidir.
…

Boşanma veya ayrılık vukuunda mahkeme bu yardımın hangi tarafa ve ne oranda verileceğini de kararında belirtir.” denilmekte olup, aynı Kanun’un “Aile yardımı ödeneği hakkını kaybetme” başlıklı 205’inci maddesinde ise, “Memur, eş için ödenen aile yardımı ödeneği hakkını eşinden boşanma veya eşinin ölümü, çocuk için ödenen yardım ödeneği hakkını da çocuğun ölümü veya 206 ncı maddedeki hallerin vukuunu takip eden aybaşından itibaren kaybeder.” hükmüne yer verilmiştir.

Yukarıda yer alan mevzuat hükümleri uyarınca, eşi menfaat karşılığı çalışan veya herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan aylık alan personelin eşi için aile yardımı ödeneğinden faydalanamayacağı, memurun eşinden boşanması halinde, boşanma tarihini takip eden aybaşından itibaren eş için ödenen aile yardımı ödeneğinin verilemeyeceği ve boşanma durumunda çocuk için ödenen aile yardımı ödeneğinin mahkeme kararında belirtilen tarafa ödenmesi gerektiği açıktır.

Sorgu konusu olayda ise,

…Müdürlüğünde öğretim görevlisi olarak çalışan …’ya ve …Başkanlığında Bilgisayar İşletmeni olarak çalışan …’a eşleri çalışıyor olmasına rağmen aile yardımı ödeneğinin verilmesi,

… tarihinde eşinden boşanan … Daire Başkanlığında memur kadrosunda çalışan …’a ve … tarihinde eşinden boşanan … Daire Başkanlığında teknisyen kadrosunda çalışan …’a boşanma durumunu takip eden aybaşında da aile yardımı ödeneğinin verilmesine devam edilmesi,

… Daire Başkanlığında Şube Müdürü kadrosunda çalışan …’e çocuğunun velayeti memur olan eski eşine bırakılmasına rağmen çocuk için ödenen aile yardımı ödeneğinin 2020 yılı boyunca ödenmesi,

sonucunda toplam …-TL kamu zararına neden olunmuşsa da, bahse konu kamu zararının faiziyle birlikte tahsil edildiği anlaşılmıştır.

Bu itibarla, kamu zararı tutarı …-TL tahsil edildiğinden konu hakkında ilişilecek husus kalmadığına 6085 sayılı Sayıştay Kanunu’nun 55’inci maddesi uyarınca İlamın tebliğ tarihinden itibaren altmış gün içerisinde Sayıştay Temyiz Kurulu nezdinde temyiz yolu açık olmak üzere oy birliğiyle karar verildi.”

Not: Eşlerden birinin işçi olarak çalışması ve toplu iş sözleşmesinde eşi çalışsa dahi eş için aile yardımı ödeneceği hükmü bulunması durumunda işçi olarak çalışan eş aile yardımı ödeneğinden yararlanabilecektir.

Takdir okuyucularındır…

Mehmet YURDCU

Tavşanlı Belediyesi

Yazarın Tüm Yazıları İçin Tıklayın…

⇒ iscimemur.net’i twitter da takip etmek ister misiniz? Tıklayın