İşçi personelin yıllık izin durumuyla ilgili sıkça sorulan sorular ve cevapları

İnsan hayatı boyunca gerek kendi gerekse sorumlu oldukları bireylerin iaşelerini karşılamak adına çalışma hayatı içerisinde yer alır ve bu sürelerde gerek fiziki gerekse psikolojik olarak yorulur. Bu durumda haliyle dinlenme ihtiyacını ortaya çıkaracaktır. Kanun koyucu ise çalışma biçimi ve istihdam türlerine göre çalışanlara dinlenme hakkı olarak bir takım temel haklar tanımış, bununla birlikte işverenlerin de yerine getirecekleri asgari düzeyde şartlar getirmiştir.

Bu hakların ana belirleyicisi Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın Çalışma şartları ve dinlenme hakkı başlıklı 50.maddesinde yer alan;

“…Dinlenmek çalışanların hakkıdır. Ücretli hafta ve bayram tatili ile ücretli yıllık izin hakları ve şartları kanunla düzenlenir.” hükmüdür.

Anayasanın bu hükmü Kanunlarla birlikte detaylandırılırken ister istemez bazı hususlarda açık noktalar kalabilmektedir. Bu açık noktalar ise mülga devlet Personel Başkanlığı, Yargıtay ve Danıştay Kararları gibi mahkeme kararlarıyla şekillenmektedir.

Yazımızda 4857 Sayılı İş Kanunu kapsamında çalışan işçi personele yönelik uygulamada karşılaşılan sorunları ele alıp bu sorunlara gerek uygulamalar gerekse de Yargıtay Kararları ışığında çözüm bulmaya çalışacağız.

Yıllık izin konusunda uygulamada çokça soru veya sorunla karşılaşılmaktadır. Konu hakkında fazla bilinmeyen veya uygulama esnasında kafa karışıklıklarına yol açabilen birlikte fazla bilinmeyen veya uygulama esnasında kafa karışıklığına yol açan bazı hususları şu şekilde sıralayabiliriz.

1– Bir yıldan beş yıla kadar (beş yıl dahil) ne şekilde hesaplanır?

4857 Sayılı İş Kanunu’nun 59’uncu maddesinde yıllık ücretli izin hakkı ve izin süreleri düzenlenmiş olup söz konusu madde şu şekildedir.

“İşyerinde işe başladığı günden itibaren, deneme süresi de içinde olmak üzere, en az bir yıl çalışmış olan işçilere yıllık ücretli izin verilir.

Yıllık ücretli izin hakkından vazgeçilemez.

Niteliklerinden ötürü bir yıldan az süren mevsimlik veya kampanya işlerinde çalışanlara bu Kanunun yıllık ücretli izinlere ilişkin hükümleri uygulanmaz.

İşçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi, hizmet süresi;

a) Bir yıldan beş yıla kadar (beş yıl dahil) olanlara ondört günden,

b) Beş yıldan fazla onbeş yıldan az olanlara yirmi günden,

c) Onbeş yıl (dahil) ve daha fazla olanlara yirmialtı günden,

Az olamaz.

Yer altı işlerinde çalışan işçilerin yıllık ücretli izin süreleri dörder gün arttırılarak uygulanır.

Ancak onsekiz ve daha küçük yaştaki işçilerle elli ve daha yukarı yaştaki işçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi yirmi günden az olamaz.

Yıllık izin süreleri  iş sözleşmeleri ve toplu iş sözleşmeleri ile artırılabilir.”

Madde metninde yer alan “Bir yıldan beş yıla kadar (beş yıl dahil)” ve “Beş yıldan fazla” ibarelerinin yorumlanması ve 5 yılın hangi izin süresi içerisinde değerlendirileceği tartışma konusu olabilmektedir.

İş Kanununda yer alan “en az bir yıl çalışmış olan işçilere yıllık ücretli izin verilir” hükmü işçinin yıllık ücretli izin hakkını birinci yılın ardından hak edeceğini ifade eder.

Örnek 1: Tahsin Bey 15.06.2022 tarihinde A Belediyesinde işçi olarak istihdam edilmeye başlanmış olup İş Kanunu hükümlerine göre Tahsin Beyin yıllık ücretli izin hakkını hak edeceği tarih hangi tarihtir?

Çözüm 1: 15.06.2022 tarihinde işe giren Tahsin Beyin aralıksız olarak çalıştığını var sayarsak;

15.06.2022-14.06.2023 Tarihleri arasında 1’inci yılını doldurması nedeniyle 14 gün,

15.06.2023-14.06.2024 Tarihleri arasında 2’nci yılını doldurması nedeniyle 14 gün,

15.06.2024-14.06.2025 Tarihleri arasında 3’üncü yılını doldurması nedeniyle 14 gün,

15.06.2025-14.06.2026 Tarihleri arasında 4’üncü yılını doldurması nedeniyle 14 gün,

15.06.2026-14.06.2027 Tarihleri arasında 5’inci yılını doldurması nedeniyle 14 gün,

15.06.2028-14.06.2029 Tarihleri arasında ise 6’ncı yılını dolduran Tahsin Beyin izin hakkı 20 gün olacaktır.

2- İşçi personelin iş akdi her ne şekilde sona ererse ersin her halde yıllık izin hakkına ilişkin ücret kendisine ödeneceğinden iş akdi feshedilen işçinin hak edilip de kullanmadığı yıllık izin ücretlerinin ödenmesinde yıldan artan süreler için kıstelyevm izin süresi hesaplanmalı mıdır?

Örnek 2: 13.05.2022 tarihi itibariyle yaşlılık aylığı almaya hak kazanan Mehmet Beyin iş akdini 13.05.2022 tarihi itibari ile sona erdirmiştir.

10.09.2015 tarihinde işe başlayan Mehmet Beyin çalıştığı süre içerisindeki hak ettiği izin süresi toplamda 6 yıl 8 ay 3 gün dür. (13.05.2022-10.02.2017)

Tüm izin hak edişlerini emekliye ayrılmadan önce kullanan Mehmet Bey 8 ay 3 gün için de işverenden kıstelyevm hesabıyla izin ücreti talep etmiştir.

Çözüm 2: Bu husus İş Kanunu içerisinde yer almamakla birlikte yüksek yargı tarafından karara bağlanmış bir konudur. Kararda özetle;

“Somut uyuşmazlıkta, davacı yıllık izin talebinde bulunmuş, hükme esas alınan bilirkişi raporunda davacının 12 tam yıl ve 5 aylık kıdemine göre yıllık izin ücreti hesabı yapılmış ve davacının 12 tam yıl için 240 gün, 5 aylık hizmet süresi için ise 9 gün yıllık izin ücreti alacağı olduğu, davacının toplamda 245 gün yıllık izin kullandığı ve bakiye 4 gün izin alacağı bulunduğu tespit edilmiş ve mahkemece bu miktar hüküm altına alınmıştır. Ancak yıllık izin ücreti hesabında her bir tam yıl için yıllık izin ücreti hesaplanması gerekirken tam yılı doldurmayan aylar için kıstelyevm hesabı yapılarak izin ücreti hesaplanması hatalıdır.” Denilmektedir. Kararın tamamı için tıklayın…

Karardan anlaşılacağı üzere işçinin kıstelyevm izin hesabı ile izin ücreti talep etmesi haklı bir talep olarak görülmemektedir.

3- İş akitleri devam eden işçiler sözleşmeleri sona ermeden izin ücreti talebinde bulunabilir mi?

Örnek 3: Nuri Bey hak edipte kullanmadı ğı yıllık izin sürelerine karşılık gelen tutarı çalıştığı kurumdan talep etmiştir. İşveren işçisinin bu talebini karşılamak zorunda mıdır?

Çözüm 3: Bu husus İş Kanunu içerisinde yer almamakla birlikte yüksek yargı tarafından karara bağlanmış bir konudur. Kararda özetle;

“4857 sayılı İş Kanununun 59’uncu maddesinde, iş sözleşmesinin herhangi bir nedenle sona ermesi halinde, işçiye kullandırılmayan yıllık izin sürelerine ait ücretlerin son ücret üzerinden ödeneceği hükme bağlanmıştır. Yıllık izin hakkının ücrete dönüşmesi için iş sözleşmesinin feshi şarttır.” Denilmektedir.

Kararda izin sürelerinin her ne şekilde olursa olsun iş akdinin feshinde ödenebileceği dolayısıyla halen çalışmasını sürdüren isçiye bu ücretin ödenmeyeceği belirtilmektedir. Kararın tamamı için tıklayın…

4– Aynı işverene ait işyerlerinde çalışan işçinin önceki dönemlere ait çalışmasının kıdem tazminatını almış olması yıllık izin hakediş sürelerini etkiler mi?

Örnek 4: Veli Bey 10.10.2015 tarihinden bu yana B belediyesinde çalışmakta iken askerlik hizmetini yapmak üzere 05.05.2022 tarihi itibari ile işverene bilgi vererek kurumundan ayrılmıştır. Veli Bey 1475 sayılı İş Kanunu’nun yürürlükte bulunan 14’uncu maddesine istinaden kıdem tazminatını almış fakat hak edip kullanmamış olduğu izin sürelerinin ücretini talep etmemiştir. Bu durumda askerlik süresinin bitimi itibari ile tekrar kurumuna başvurması durumunda askerlik öncesi yıllık iznin hak edişine esas yıllık izin süreleri dikkate alınacak mıdır?

Çözüm 4: Bu husus da İş Kanunu içerisinde yer almamakla birlikte yüksek yargı tarafından karara bağlanmış bir konudur. Kararda özetle;

“İşçinin aralıklı olarak aynı işverene ait işyerinde çalışması halinde, önceki dönemin kıdem tazminatı ödenerek feshedilmiş olması, izin yönünden sürelerin birleştirilmesine engel oluşturmaz. Yine, önceki çalışılan sürede bir yılı doldurmadığı için izne hak kazanılmayan süreler de, işçinin aynı işverene ait işyeri ya da işyerlerindeki sonraki çalışmalarına eklenerek yıllık izin hakkı belirlenmelidir”

Denilmektedir.

Bu nedenle eski çalışmadan dolayı hak kazanılan izin süreleri yeni çalışma ile birleştirilerek izin hesabı yapılmalıdır.

 5- İşçinin aralıklı olarak aynı işverene ait işyerinde çalışması halinde, kendisine önceki döneme ait kıdem tazminatının ödenmesi ve yine kullanılmayan izin sürelerinin de tümünün kullanılmış olması veya bu sürelere ait ücretin ödenerek sözleşmenin feshedilmiş olması durumunda yıllık izin hakediş süreleri nasıl değerlendirilir?

Örnek 5: Veli Bey 10.10.2015 tarihinden bu yana B belediyesinde çalışmakta iken askerlik hizmetini yapmak üzere 05.05.2022 tarihi itibari ile işverene bilgi vererek kurumundan ayrılmıştır. Veli Bey 1475 sayılı İş Kanunu’nun yürürlükte bulunan 14’uncu maddesine istinaden kıdem tazminatını almış ve yine hak edipte kullanmadığı izin sürelerinin ücretini de işverenden talep etmiştir.

Veli Beyin askerlik sonrası eski kurumuna başvurması durumunda askerlik öncesi yıllık iznin hak edişine esas yıllık izin süreleri dikkate alınır mı?

Çözüm 5: Bu husus İş Kanunu içerisinde yer almamakla birlikte yüksek yargı tarafından karara bağlanmış bir konudur. Kararda özetle;

“Kamu kurum ve kuruluşlarında geçen hizmetlerin de aynı gerekçeyle izin hesabı yönünden birleştirilmesi zorunludur. Bununla birlikte, işçiye önceki feshe bağlı olarak kullanmadığı izin ücretleri tam olarak ödenmişse, bu dönemin sonraki çalışma sürelerine eklenerek izin hesabı mümkün değildir. Önceki çalışma döneminde izin kullandırılmak veya fesihte karşılığı ödenmek suretiyle tasfiye edilmeyen çalışma süreleri, aynı işverenin bir ya da değişik işyerlerindeki çalışmalara eklenir. İşçinin aralıklı olarak aynı işverene ait işyerinde çalışması halinde, önceki dönemin kıdem tazminatı ödenerek feshedilmiş olması, izin yönünden sürelerin birleştirilmesine engel oluşturmaz. Yine, önceki çalışılan sürede bir yılı doldurmadığı için izne hak kazanılmayan süreler de, işçinin aynı işverene ait işyeri ya da işyerlerindeki sonraki çalışmalarına eklenerek yıllık izin hakkı belirlenmelidir. Yıllık izin, özde bir dinlenme hakkı olup, aralıklı çalışmalarda önceki dönem zamanaşımına uğramaz.”

Denilmektedir.

Dolayısıyla Veli Beyin askerlikten önceki çalışma sürelerine ait izin hakediş süreleri dikkate alınmayarak askerlik dönüşü işe başlama tarihi itibari ile yeni bir izin hakediş süresi başlayacaktır. Kararın tamamı için tıklayın…

6-Yıl içerisinde çalışanların Hastalık izin süreleri yıllık izin hakediş sürelerini etkiler mi?

Örnek 6: Veli Bey 10.10.2015 tarihinden bu yana B belediyesinde çalışmakta olup süregelen Hastalığından dolayı 2021 yılı içerisinde;

01.01.2021-31.01.2021 tarihleri arasında 31 gün

03.02.2021-25.02.2021 tarihleri arasında 23 gün

05.05.2021- 25.05.2021 tarihleri arasında 25 gün hastalık izni kullanmıştır.

Daha sonra 01.06.2021 ile birbiri ardını takip eden ve aralıksız olarak 31.12.2021 tarihine kadar tekrar hastalık izni almıştır.

Bu durumda Veli Beyin izin hakediş süreleri ne şekilde hesaplanmalıdır?

Çözüm 6: Kıdeme göre belirlenen ihbar süresi 4857 sayılı İş Kanunu’nun 17’nci maddesinde düzenlenmiş olup Toplu İş Sözleşmeleri ile bu süreler artırılabilir) İhbar süresine 6 hafta eklenerek bulunan süre ise gerek yıllık izine gerekse de kıdem tazminatı dahil edilecek süre anlamında makul süre olarak değerlendirilmektedir. Yani Veli Bey için makul süre 8+6=14×7=98 gündür. Bu makul süre işçinin raporlu olup da gerek kıdem tazminatına gerekse yıllık izin hakediş süresine dahil edilecek sürelerdir.

Veli Beyin almış olduğu;

01.01.2021-31.01.2021 tarihleri arasında 31 gün

03.02.2021-25.02.2021 tarihleri arasında 23 gün

05.05.2021- 25.05.2021 tarihleri arasında 25 gün hastalık izin süreleri fasılalarla alınmış olması ve ardı ardına boşluk verilmeden alınmaması nedeniyle yıllık izin ve kıdem tazminatına esas sürelere dahil edilecektir.

Veli Beyin 01.06.2021 ile birbiri ardına ve aralıksız olarak 31.12.2021 tarihine kadar devam eden 214 günlük hastalık izin süresi açısından ise;

Bu süre Veli Beyin ihbar süresine 6 hafta eklenmek suretiyle bulunan 98 günlük makul süreyi aşmıştır. Dolayısıyla 214-98 hesabıyla bulunacak 116 gün Veli Beyin izin hakediş süresini ileriye götüreceği gibi bu süre kıdem tazminatı hesabında da dikkate alınmayacaktır. Kararın tamamı için tıklayın…

Bu yazımızda yıllık izinlerle ilgili bazı hususları değerlendirmeye çalıştık. Bununla birlikte yıllık izin hususunda yazımızda değerlendirilmemiş başkaca konularda vardır. Biz yukarıda belirttiğimiz hususları uygulamada çok rastlanılan durumlar olmaları nedeni gerek Yargıtay gerekse ilgili mevzuat çerçevesinde değerlendirildik.

Olursa bir hayır olmazsa bin hayır ara demiş Mevlana…

Her şey gönlünüzce olsun…

İşçi personelin yıllık izin durumuyla ilgili sıkça sorulan sorular ve cevapları İşçi personelin yıllık izin durumuyla ilgili sıkça sorulan sorular ve cevapları

Mehmet YURDCU

Tavşanlı Belediyesi

Excel Hakkında 15 Soruluk Test’e Başlamak İçin Tıklayın

Kıdem Tazminatı Hesaplama Robotu İçin Tıklayın

Bizi Twitter da takip etmek ister misiniz? Tıklayın