İşçiye verilen çocuk parası gelir vergisi matrahına dahil mi?

• Facebook
• Instagram
• Twitter

İşçiye verilen çocuk parası gelir vergisi matrahına dahil mi? ve Devlet memuruna verilen tutardan daha fazla çocuk parası alan işçilerin aldığı bu tutarlar gelir vergisine dahil edilir mi? olmak üzere iki önemli soruya cevap hazırladığımız bu yazımızla ilgili sorularınızı sayfa sonundaki YORUM kısmından bizlere ulaştırabilirsiniz…

Gerek kamu gerekse özel sektör işyerlerinde çalışan işçiler toplu iş sözleşmeleri veya bireysel iş sözleşmeleri ile bazı sosyal ve ekonomik haklar elde edebilmektedirler. Bu haklardan bir tanesi de çocuk yardımı ödemesidir.

Bu ödeme türü kamu kurumlarında genelde 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 202-203-204-205 ve 206 maddelerine atıf yapılarak düzenlenirken bahsi geçen kanuna bağlı kalmaksızın, serbest bir şekilde de düzenlemeler yapılabilir/yapılmaktadır.

657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 203’üncü maddesinde;

“…Aile yardımı ödenekleri hiç bir vergi ve kesintiye tabi tutulmaksızın ödenir ve borç için haczedilemez.”

Denilmek suretiyle memurlara ödenen aile yardımından herhangi bir yasal kesintinin yapılmayacağı hüküm altına alınmıştır.

Fakat işçilerde durum farklıdır…

İşçi statüsündeki çalışanlara yapılan bu tür ödemelerle ilgili olarak 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu, 488 sayılı Damga Vergisi Kanunu ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun bir arada değerlendirilmesi gerekecektir. Zira zikredilen her bir Kanunda bu ödeme türüne ilişkin bağlayıcı hükümler vardır.

Çocuk yardımı konusunda özellikle gelir vergisi ve sigorta primi açısından hatalı işlemler yapılabilmektedir. Bu hatalı işlemlerin bilgi eksikliği, yanlış yorumlama veya personel programına duyulan aşırı güven vs. gibi sebepleri olabilir. Fakat sebep ne olursa olsun her halükarda gerek SGK nezdinde prim kaybına gerekse de gelir vergisi anlamında bir takım vergi kayıplarına yol açılabilmektedir. Bu tür durumların yetkili kurumlarca tespit edilmesi halindeyse idari para cezaları, vergi ziyaı cezaları gibi cezalar gündeme gelecektir.

Biz bu yazımızda çocuk yardımının 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu kapsamındaki durumunu değerlendirecek ve şu sorulara cevap arayacağız.

1) İşçiye verilen çocuk parası gelir vergisi matrahına dahil mi?

2) Devlet memuruna verilen tutardan daha fazla çocuk parası alan işçilerin aldığı bu tutarlar vergiye dahil midir?

193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun istisnaları düzenleyen altıncı bölümünde;

“Madde 25 – Aşağıda yazılı tazminat ve yardımlar Gelir Vergisinden müstesnadır:

…

4. Hizmet erbabına ödenen çocuk zamları (Bu zamlar Devletçe verilen miktarları aştığı takdirde, fazlası vergiye tabi tutulur.)”

hükmü yer almakta olup Devletçe verilen çocuk yardımı ifadesinden 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 202’nci maddesine atıf yapıldığı anlaşılmaktadır.

657 sayılı Kanunun 202’nci maddesindeyse çocuk parasına ilişkin iki yaş grubu belirtilmiştir.

Bu kapsamda Devlet memurlarına verilen çocuk parası;

72. ay dahil olmak üzere, 0-6 yaş grubunda bulunan çocuklar için memur maaş katsayısı 500 gösterge rakamıyla çarpılırken,

6 yaşından büyük çocuklar içinse memur maaş katsayısı 250 gösterge rakamıyla çarpılarak hesaplanmaktadır.

2022 Yılı Ocak-Haziran dönemi katsayıları ile bu tutarlar;

0 – 6 Yaş için 0,235445 X 500= 117,72 TL

6 yaşından büyük çocuklar için 0,235445 X 250= 58,86 TL’dir.

Güncel katsayıları görmek için tıklayın…

Gelir Vergisi Açısından Çocuk Parası

Gerek kamu kurum ve kuruluşlarında gerekse özel sektör işyerlerinde çalışan işçilere verilen çocuk yardımı adı altındaki ödemelerden 2022 yılı birince altı ay için;

0 – 6 yaş arası çocuklarda 117,72 TL

6 yaşından büyük çocuklarda 58,86 TL’ye kadar olan kısım gelir vergisine tabi tutulmayacak, yani bu tutarlara kadar olan ödemelerden gelir vergisi kesilmeyecektir.

Fakat bu tutarları aşan bir ödeme söz konusu ise aşan kısmın gelir vergisine tabi tutulması gerekir.

Örneklerle açıklamaya çalışalım…

ÖRNEK: A Belediyesi ile yetkili sendika arasında imzalanan Toplu İş Sözleşmesi ile işçi personele her çocuk için 90 TL çocuk yardımı ödenmesi kararlaştırılmıştır. A Belediyesinde çalışan Kadir Beyin sırasıyla 5, 10 ve 16 yaşlarında 3 çocuğu bulunmaktadır.

Bu durumda Kadir Beye 3 çocuk için ödenen çocuk yardımı gelir vergisi matrahına dahil edilecek midir? Edilecekse matraha dahil edilecek tutar ne kadardır?

ÇÖZÜM:

Birinci çocuk için ödenen 90 TL tutarındaki çocuk yardımı Devletçe verilen çocuk yardımını aşmadığından (0 – 6 yaş için 117,72 TL) gelir vergisinden muaftır.

İkinci çocuk için ödenen 90 TL tutarındaki çocuk yardımı Devletçe verilen çocuk yardımını aşmıştır. (6 yaşından büyük çocuklar için ödenen tutar 58,86 TL) Dolayısıyla aşan kısım olan 90-58,86= 31,14 TL gelir vergisi matrahına eklenecektir.

Üçüncü çocuk için ödenen 90 TL tutarındaki çocuk yardımı da Devletçe verilen çocuk yardımını aşmıştır. (6 yaşından büyük çocuklar için ödenen tutar 58,86 TL) Dolayısıyla aşan kısım olan 90-58,86= 31,14 TL Gelir vergisi matrahına eklenecektir.

Sonuç: Kadir Beyin almış olduğu çocuk yardımındaki Devletçe belirlenen tutarları aşan 31.14+31,14=62,28 TL’lik kısım adı geçenin gelir vergisi matrahına eklenecektir.

Her ne kadar kadrolu işçilere ödenen çocuk parası genelde Devlet memurlarına ödenen tutarla aynı olsa bile belediyelerimizin şirketleri tarafından yapılan Toplu İş Sözleşmelerinde çocuk yardımları farklı tutarlarda belirlenebilmektedir. Dolayısıyla idarelerin bu hususa dikkat ederek işlem tesis etmesi uygun olacaktır.

Konu hakkında Gelir İdaresi Başkanlığının bir Özelgesi ile bir Sayıştay Kararı ekte sunulmuştur. İlgili metinlere aşağıdaki bağlantılar aracılığıyla ulaşabilirsiniz.

Aile yardımı, çocuk yardımı, doğum yardımı ve ölüm yardımı ödemeler gelir vergisine tabi mi? ÖZELGE için Tıklayın…

Aile yardımı ödemelerinden gelir vergisi kesintisi yapılmaması- Sayıştay Kararı İçin Tıklayın…

Mehmet YURDCU

Tavşanlı Belediyesi

Tavsiye Yazı: Sözleşmeli personelin yıllık izin hakkı ile yıllık iznin hak edileceği tarihler için Tıklayın…

Makale Arama Sayfamız İçin Tıklayın

Bizi Twitter da takip etmek ister misiniz? Tıklayın