İşe iade davasını kazanan işçinin boşta geçen süresi nasıl hesaplanır? Yasal kesintiler neler?

Kamu Kurumlarında işçi statüsünde çalışırken iş akitleri feshedilen işçiler, iş akdinin haksız yere feshedildiğini öne sürerek işe iade davası açabilmektedirler. Tabi öncelikle arabuluculuk kurumuna başvurulmalı ve buradan sonuç alınamaması durumunda İş Mahkemesine müracaat edilmelidir. İşe iade davalarında, özellikle de kamu kurumlarına karşı açılan davalarda, gerek yargının bakış açısı gerekse kamu çalışanlarının hukuki altyapıyı oluşturmadan hareket etmeleri veya davalı idarenin savunucularının yeterli gayreti göstermemeleri gibi sebeplerle davalar genelde işçi lehine sonuçlanmaktadır. Peki işe iade davasını kazanan işçinin boşta geçen süresi nasıl hesaplanır? Hesaplanan tutardan hangi yasal kesintiler yapılır?

İşe iade davaları işçi lehine kesinleştikten sonra işçi kararın kendisine tebliğinden itibaren 10 gün içinde işverene müracaat ederek işe başlama isteğini beyan etmelidir.  İşveren ise bu durumda işçiyi ya işe başlatır yada katlanması gereken bazı maddi külfetlere katlanarak işçiyi işe başlatmaz. Biz bu yazımızda her iki durumu da inceleyerek en sade üslupla anlatmaya çalışacağız.

İşe başlatılması halinde işverenin yapacağı işlemler

İşe iade davasını kazanan işçinin, 4857 sayılı İş Kanununun 21 inci maddesinde belirtildiği üzere, mahkeme kararının kendisine tebliğ edildiği tarihten itibaren 10 işgünü içinde işverene müracaat etmesi gerekir. Müracaatın noter kanalıyla yapılması ispat yönünden işçinin faydasına olacaktır.

Müracaatı alan işveren işçiyi işe başlatma kararındaysa, 4857 sayılı İş Kanununun 21 inci maddesine istinaden, 1 ay içinde işçiyi işe başlatacaktır. Başlatırken de asıl veya emsal işe emsal ücretle başlatmaya dikkat etmelidir.

Örnek;

Hasan Beyin iş akdi 19.03.2018 tarihinde feshedilmiş olsun. Hasan Beyin o günkü brüt ücretini brüt asgari ücretin iki katı olarak kabul edelim. Yalnız şunu belirtmekte fayda var ki eğer ortada emsal işçi ücreti varsa o ücretin baz alınması gerekmektedir.

İş akdinin feshedilmesinden sonra Hasan Bey işe iade talebiyle yargıya başvurmuş ve yapılan yargılama sonrasında da Hasan Beyin iş akdinin mevzuata uygun olmayan şekilde feshedildiği anlaşılmıştır. Bu doğrultuda Hasan Beye 4 aylık boşta geçen süre ücretinin ödenmesine, işe başlatılmaması halinde de 6 aylık ücreti tutarında işe başlatmama tazminatının verilmesine hükmedilmiştir.

İşe iade davasını kazanan işçinin boşta geçen süresi nasıl hesaplanır?

İşverenin Hasan Beyi işe başlatması halinde her halükarda 4 aylık boşta geçen süre ücretini Hasan Beye ödeyecektir. Bu tutarın hesaplanması ise sanki Hasan Beyin iş akdi hiç feshedilmemiş gibi düşünülerek yapılacaktır.

(Hasan Beyin Brüt ücretinin 4059,00 TL, yevmiyesinin ise 135,30 TL olduğu kabulüyle)

Öncelikle kamu kurumlarındaki maaş döneminin önceki ayın 15’i ile cari ayın 14’ü olduğundan bahisle, ilk olarak, iş akdinin feshedildiği tarih olan 20.03.2018 ile 14.04.2018 tarihleri arası için ücret hesaplanacaktır.

Buna göre;

25 gün X 135,30 = 3382,50 TL brüt tutar bulunur.

Bu tutardan SGK primi ile damga ve gelir vergisi kesilecektir. Gelir vergisi tahakkuk esaslı vergi olduğundan 2022 matrahına dahil edilmelidir. Ayrıca 2022 yılında gelen vergi istisnasından da tek dönem için faydalandırılmalıdır.

Daha sonra;

15.04.2018-14.05.2018 dönemi maaşı olarak 135,30 X 30 = 4059,00 TL,

15.05.2018 – 14.06.2018 dönemi maaşı olarak 135,30 X 31= 4194,30 TL,

15.06.2018 – 14.07.2018 dönemi maaşı olarak 135,30 X 30 = 4059,00 TL hesaplanacaktır.

Hesaplaması yapılan dönemlerin gün olarak toplamı (25 + 30 + 31 + 30) 116’dır. Yargı kararlarına göre ise 4 aylık süre 120 günden oluşmaktadır. O halde 15.07.2018 – 18.07.2021 dönemi için de 135,30 X 4 = 541,20 TL hesaplamak gerekir.

Bu tutarlardan ise yukarıda da belirtildiği üzere SGK primi, gelir ve damga vergisi kesilecektir.

Sigorta primlerinin bildirim tarihi nedir?

Boşta geçen süre olarak hesaplanan 4 aylık ücretin sigorta primleri mahkeme kararının işverene tebliğ tarihinde içinde bulunulan dönemin bildirim süresi içinde yapılacaktır. Kararın tebliğ tarihinin 23.02.2022 olduğunu kabul edersek 26.03.2022 tarihine kadar boşta geçen süreye ait sigorta primlerinin bildiriminin yapılması gerekir.

Faiz açısından;

-Eğer işe iade başvurusu belgesinde boşta geçen süreye ilişkin ödeme talep edilmişse başvuru tarihinden itibaren yasal faiz ödemesi yapılacaktır.

-İşe iade başvuru belgesinde boşta geçen süreye ilişkin talep olmaması halinde ise dava tarihi dikkate alınarak faiz hesaplaması yapılacaktır.

İşveren işçisinin kıdem tazminatı ödeyerek işten çıkartmış ise;

19.03.2018 tarihli fesih işleminde işverenin işçiye kıdem tazminatı ödediğini kabul edelim. Bu durumda işverence daha önce ödenen kıdem tazminatı işçiye avans olarak kullandırılmış mı sayılacaktır? Avans olarak kullandırılmış sayılması ve ödeme tarihinden itibaren yasal faiz işletilerek 4 aylık boşta geçen süre ödemesinin avans sayılan eski kıdem tazminatı ödemesinden mahsup edilmesi şeklinde uygulamalar olduğu gibi aksi yönde uygulamalarda vardır. Bu hususta Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin kararı ise ilk fesih esnasında ödenen tutarların avans niteliğinde olmadığı, sadece ödenen miktarın mahsup işlemine tabi tutulması gerektiği, bu ödemelerin faiziyle birlikte mahsubunun ise hatalı olduğu yönündedir. Yargıtay Kararının tam metni için tıklayın…

Daha sonra 4 aylık boşta geçen süre işçinin kıdemine eklenecek, bu süre yıllık izin hesabında da değerlendirilecektir.

Mevcut konumuza ilişkin örnek Yargıtay kararlarına aşağıdaki linkler aracılığıyla ulaşabilirsiniz…

Karar 1 Tıklayın…

Karar 2 Tıklayın…

Bir sonraki yazımızda işe başlatmama halinde yapılacak işlemler konusu ele alınacaktır.

Selim SALTAN