Sözleşmeli personellere ödenen sosyal denge tazminatı sigorta matrahına dahil mi? Sosyal denge tazminatından sigorta primi kesilir mi?
Bilindiği üzere 5393 sayılı Kanunun 49. Maddesine göre belediyelerde sözleşmeli personel olarak çalışanlar sosyal güvenlik açısından 5510 sayılı kanunun 4. maddesinin (a) kapsamında sigortalı sayılmaktadırlar.
4 a) statüsünde çalışanların SGK primine tabi kazançları 5510 sayılı Kanunun 80. Maddesinin (a) bendinde sayılmış olup aynı bendin 3. Fıkrasının (b) ve (c) bentleri ise şu şekildedir.
b) Ayni yardımlar ve ölüm, doğum ve evlenme yardımları, görev yollukları, seyyar görev tazminatı, kıdem tazminatı, iş sonu tazminatı veya kıdem tazminatı mahiyetindeki toplu ödeme, keşif ücreti, ihbar ve kasa tazminatları ile Kurumca tutarları yıllar itibarıyla belirlenecek yemek, çocuk ve aile zamları, işverenler tarafından sigortalılar için özel sağlık sigortalarına ve bireysel emeklilik sistemine ödenen ve aylık toplamı asgari ücretin % 30’unu geçmeyen özel sağlık sigortası primi ve bireysel emeklilik katkı payları tutarları, prime esas kazanca tabi tutulmaz.
c) (b) bendinde belirtilen istisnalar dışında her ne adla yapılırsa yapılsın tüm ödemeler ile ayni yardım yerine geçmek üzere yapılan nakdi ödemeler prime esas kazanca tabi tutulur. Diğer kanunlardaki prime tabi tutulmaması gerektiğine dair muafiyet ve istisnalar bu Kanunun uygulanmasında dikkate alınmaz.
Sosyal Denge Tazminatı Sigorta Matrahına Dahil Mi?
Yukarıda bahsi geçen madde bendinde de belirtildiği üzere (b) bendinde belirtilen ödemeler istisna kapsamında tutulurken (b) bendinin haricindeki kazançlar ise prime esas kazançlara dâhil edilecektir.
Bu sebeple sosyal denge ödemeleri, yukarıda bahsi geçen kanun maddesinde istisna kapsamında sayılmadığından, SGK primine tabi olacaktır.
Burada akıllara şu soru gelebilir. Sözleşmeli personellere ödenen sosyal denge ödemesinden sigorta primi kesilirken memur çalışanlara ödenen sosyal denge ödemesinden neden sigorta primi kesilmemektedir?
5434 sayılı kanuna tabi olarak çalışan yani 01.10.2008 tarihinden önce memuriyete başlamış ya da emekli sandığı ile ilişkilendirilmiş olanlar için sigorta matrahına dâhil kazançlar Aylık, Taban Aylık, Ek Gösterge, Kıdem Aylığı, En Yüksek Devlet Memuru Aylığı Oranı olmak üzere beş kazanç kalemi ile sınırlandırılmıştır.
01.10.2008 tarihinden sonra memuriyete başlayanlarınsa hangi kazançlarının sigorta primine tabi tutulacağı yine 5510 sayılı kanunun 80. Maddesinin de tek tek sayılmak suretiyle belirtilmiştir. Bunlar Aylık, Taban Aylık, Kıdem Aylığı, Ek Gösterge, Özel Hizmet Tazminatı, Makam Tazminatı, Görev Tazminatı, Temsil Tazminatı. Bunların dışındaki kazançlardan sigorta primi kesilmeyecektir.
Yukarıda ki ifadelerden de anlaşılacağı üzere 5510 sayılı Kanunun 4. Maddesinin (a) bendi kapsamında sigortalı olanlar yani işçi ve sözleşmeli personel statüsünde çalışanlar için sigorta primine tabi tutulmayacak kazançlar tek tek sayılıp diğer tüm kazançların sigorta primine tabi tutulacağı ifade edilmişken 5510 sayılı Kanunun 4. Maddesinin (c) bendi kapsamında sigortalı olanlar yani memurlar içinse sigorta primine dahil olacak kazançlar tek tek sayılarak diğer tüm kazançlar sigorta matrahının dışında bırakılmıştır.
Örnek Hesaplama:
Genelde sosyal denge tazminatları belirli bir yüzde üzerinden ödenmektedir fakat yapacağımız hesaplamayı saha sade anlatabilmek için 1000,00 TL brüt tutar üzerinden hareket edelim. 1000,00 TL brüt sosyal denge ödemesi alan bir sözleşmeli personelden yapılacak yasal kesintiler şu şekildedir;
Brüt: 1000,00 TL
SGK Personel Kesintisi (%14): 140,00 TL
SGK İşveren Kesintisi (%20,5): 205,00 TL
Gelir Vergisi (%15’lik vergi diliminde): 129,00 TL
Damga Vergisi: 7.59 TL
İşverene Maliyet: 1205,00 TL
Net Ele Geçen Sosyal Denge: 723,41 TL
Ayrıca şunu da belirtmek gerekir ki 6. Dönem Toplu Sözleşme ile birlikte sözleşmeli personellere de arazi tazminatı hakkı getirilmiştir. Bu ödemeler 3’er aylık zaman diliminde arazi tazminatını hak edecek şekilde yapılan çalışmalara bağlı olarak ödenen ücretlerdir. Bu tazminatın tamamı sigorta matrahına dâhil edilip prim kesintisine tabi tutulacağı gibi gelir ve damga vergisi kesintilerine de tabi tutulacaklardır. Sözleşmeli personellere yapılan bu ödeme aynı zamanda gelir ve damga vergisi matrahına da dâhil edilecektir.
Selim SALTAN
