Yargıtay: Davacının Maaşından Ayrıca Sosyal Denge Tazminatı Aidatı Adı Altında Kesinti Yapılması Hukuka Aykırıdır

• Facebook
• Instagram
• Twitter

Sosyal denge tazminatından aidat kesilir mi, SDS sözleşmesine aidat koyulabilir mi, Yargıtay Kararı

9. Hukuk Dairesi

2021/6541 E.

2021/10867 K.

“İçtihat Metni”

Mahkemesi: İş Mahkemesi

Dava Türü: Alacak

Davacı …….. ile davalı Belediye ve Özel İdare Çalışanları Birliği Sendikası arasındaki sosyal denge tazminatı aidat kesintisinin iadesine ilişkin … 1. İş Mahkemesince verilen ve miktar itibariyle kesin olan 03/12/2020 tarih ve 2019/185 Esas, 2020/365 Karar sayılı kararının kanun yararına bozulması Adalet Bakanlığı’nın 09/06/2021 tarih ve 39152028-153.01-92-2021-E. 993/16444 sayılı yazısı ile istenilmiş olmakla,

6100 sayılı HMK’nun 363.maddesindeki

“(1) İlk Derece Mahkemelerinin ve Bölge Adliye Mahkemesi hukuk dairelerinin kesin olarak verdikleri kararlarla, istinaf veya temyiz incelemesinden geçmeden kesinleşmiş bulunan kararlara karşı, yürürlükteki hukuka aykırı bulunduğu ileri sürülerek Adalet Bakanlığı veya Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından kanun yararına temyiz yoluna başvurulur.

(2) Temyiz talebi Yargıtayca yerinde görüldüğü takdirde, karar kanun yararına bozulur. Bu bozma, kararın hukuki sonuçlarını ortadan kaldırmaz.

(3) Bozma kararının bir örneği Adalet Bakanlığına gönderilir ve Bakanlıkça Resmî Gazetede yayımlanır.” hükmü gereği dosyadaki tüm belgeler okunup dava dosyası için Tetkik Hakimi tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü.

YARGITAY KARARI

Davacı İsteminin Özeti:
Davacı vekili, 07/12/2018 havale tarihli dava dilekçesinde özetle, davalı sendikanın üyesi olduğunu, çalışmakta olduğu ……. Belediye Başkanlığı ile davalı sendika arasında imzalanan sosyal denge sözleşmelerinin 6 ve 8. maddeleri gerekçe gösterilerek 15/02/2013 -15/04/2018 tarihleri arasında maaş bordrolarından normal sendika üyelik aidatı dışında ve aynı tutarda toplam 827,76 TL sözleşme aidatı adı altında kesinti yaptığını, yapılan kesintinin yasal olmadığını ve iadesinin gerektiğini izahla devalı sendikaya 19/10/2018 tarihli ihtarnameyi keşide ettiğini, sendikanın haksız ve hukuksuz tahsil ettiği bu paraları iade etmediğini, Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanunu 25.maddesi 3.fıkrasında açılan “sendika tüzüğüne, üyelik ödentisi dışında her ne ad altında olursa olsun, üyelerden başka bir kesinti yapılmasını öngören hükümler konulamaz” denildiğini, bu bakımdan halen mer’i olan bu kanun hükmü karşısında işveren ve sendikanın yaptığı sözleşmelere koyduğu “sözleşme aidatı”nın hükümsüz olduğunu ileri sürerek davacının maaşından kesilen toplam 827,76 TL’nin kesildiği tarihlerden geçerli yasal faizi ile birlikte davalıdan tahsilini talep etmiştir.

Davalı Cevabının Özeti:
Davalı vekili, davalı Sendika’nın 4688 Sayılı Kanuna tabi bir kuruluş olduğunu, tüzel kişiliğin sadece Sendika Genel Merkezinde bulunduğunu, Sendika Genel Merkezine karşı açılacak davaların …’da açılması gerektiğini, bu nedenle yetki itirazında bulunduklarını, ilk itirazlarını zamanaşımı, derdestlik, yetkisizlik itirazında bulunduklarını savunarak davanın reddine karar verilmesini istemiştir.

Mahkeme Kararının Özeti:
Mahkemece, yapılan yargılama sonucunda toplanan deliller ve bilirkişi raporuna dayanılarak, yazılı gerekçe ile davanın kabulüne karar verilmiştir.

Temyiz:
Kararı, kanun yararına bozulması için Adalet Bakanlığı temyiz etmiştir. 

Gerekçe:
Taraflar arasında, davalı Sendika’nın üyesi olan davacıdan üyelik aidatı dışında ayrıca sosyal denge tazminatı için aidat kesintisi yapılıp yapılamayacağı uyuşmazlık konusudur.

6289 sayılı Kanun’un 33. maddesi ile 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’ye eklenen Ek 15. maddede, belediyeler ve bağlı kuruluşları ile il özel idarelerinin kadro ve pozisyonlarında istihdam edilen kamu görevlilerine sosyal denge tazminatı ödenebileceği, sosyal denge tazminatının ödenebilecek aylık tutarının, 4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanunu’na göre yapılan toplu sözleşmede belirlenen tavan tutarı geçmemek üzere ilgili belediye ve il özel idaresi ile ilgili belediye ve il özel idaresinde en çok üyeye sahip kamu görevlileri sendikası arasında, anılan Kanun’da öngörülen hükümler çerçevesinde yapılabilecek sözleşmeyle belirleneceği hükmüne yer verilmiştir.

4688 sayılı Kanun’un 32. maddesinde, 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’nin Ek 15. maddesi hükümleri çerçevesinde sosyal denge tazminatının ödenmesine belediyelerde belediye başkanının teklifi üzerine belediye meclisince, il özel idaresinde valinin teklifi üzerine il genel meclisince karar verilmesi halinde, sözleşme döneminde verilecek sosyal denge tazminatı tutarını belirlemek üzere ilgili mahalli idarede en çok üyeye sahip sendikanın genel başkanı veya sendika yönetim kurulu tarafından yetkilendirilecek bir temsilcisi ile belediyelerde belediye başkanı, il özel idaresinde vali arasında toplu sözleşme sürecinin tamamlanmasını izleyen üç ay içerisinde sözleşme yapılabileceği, bu sözleşmenin bu Kanun’un uygulanması bakımından toplu sözleşme sayılmayacağı ve bu kapsamda Kamu Görevlileri Hakem Kuruluna başvurulamayacağı hükme bağlanmıştır.

Kamu Görevlilerinin Geneline ve Hizmet Kollarına Yönelik Mali ve Sosyal Haklara İlişkin Toplu Sözleşme’lerin “Yerel Yönetim Hizmet Koluna İlişkin Toplu Sözleşme” başlıklı 4. bölümünün “Sosyal Denge Tazminatı” başlıklı 1. maddesinin 1. fıkrasında, belediyeler ve bağlı kuruluşları ile il özel idarelerinin kadro ve pozisyonlarında istihdam edilen kamu görevlilerine, 4688 sayılı Kanun’un 32. maddesinde yer alan usul ve esaslar çerçevesinde ödenebilecek sosyal denge tazminatı aylık tavan tutarının en yüksek Devlet memuru aylığının (ek gösterge dahil) %100’ü olduğu; sosyal denge tazminatının verilmesi yönünde yapılabilecek sözleşmelerde, tavan tutarı aşmamak kaydıyla ödenebilecek tazminatın aylık tutarı, görev yapılan birim ve iş hacmi, görevin önem ve güçlüğü, görev yerinin özelliği, çalışma süresi, kadro veya görev unvanı ile derecesi gibi kriterlere göre farklı olarak belirlenebileceği düzenlemesinin yer aldığı; Sosyal denge tazminatı sözleşmelerinin konusunun, toplu sözleşmelerde belirlenen tavanı aşmamak kaydıyla ilgili kurum ve kuruluşlarda çalışan kamu görevlilerine ödenecek sosyal denge tazminatını belirlemek olduğu anlaşılmaktadır.

Sosyal denge sözleşmelerinin dayanağı gerek yukarıda gerekse Sosyal Denge Sözleşmelerinin 3. maddesinde açıklandığı üzere; 6289 sayılı Kanun’un 33. maddesi ile 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’ye eklenen Ek 15. madde ve 4688 Sayılı Kanun’dur. Sosyal denge sözleşmelerinde, bu sözleşmenin tarafı davalı sendikanın üyelerinden ayrıca sosyal denge tazminatı için sendika yararına aidat kesintisi yapılmasına karar verilmiş ise de; kesintinin yasal dayanağına 6289 sayılı Kanun’un 33. maddesi ile 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’ye eklenen Ek 15. maddede, 4688 Sayılı Kanun’da ya da bu kanunda düzenleme olmayan hallerde uygulanabilecek olan Mülga 2821 Sayılı Kanun ile halen yürürlükte olan 6356 Sayılı Kanun’da rastlanılmamaktadır. Aksine, 4688 Sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanunu’nun 25. maddesinin 3. fıkrasında “Sendika Tüzüğüne, üyelik ödentisi dışında her ne ad altında olursa olsun, üyelerden başka bir kesinti yapılmasını öngören hükümler konulamaz” düzenlemesine yer verilmiştir. Sözü edilen düzenleme emredici mahiyettedir. Düzenlemeye göre kanun koyucu üyelerden yalnızca üyelik ödentisi kesilmesini öngörmüştür. Kanunda, Sendika Tüzüğüne dahi konulması yasaklanan hükümlerin davalı Sendika ile davacının çalıştığı Belediye arasında bağıtlanan Sosyal Denge Sözleşmelerine konulması mümkün olmayıp 4688 Sayılı Kanun’un 25/3 maddesine aykırı sözleşme yapılamaz.

Dolayısıyla, davalı Sendika’ya üye olan davacının maaşından ayrıca sosyal denge tazminatı aidatı adı altında kesinti yapılması hukuka aykırı olup yapılan kesintilerin davalı Sendika’dan tahsiline karar verilmesinde isabetsizlik yoktur.

SONUÇ: Adalet Bakanlığı’nın 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 363/1 maddesine dayalı kanun yararına temyiz isteğinin açıklanan sebeple REDDİNE, dosyanın mahkemesine gönderilmek üzere Adalet Bakanlığı Hukuk İşleri Genel Müdürlüğü’ne iadesine, 24.06.2021 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.

Tavsiye Yazı: Sözleşmeli personellere ödenen sosyal denge tazminatından sigorta primi kesilir mi? Tıklayın…

Sosyal Medya hesaplarımızı takip ederek personel mevzuatı ile ilgili paylaşımlarımızdan anında haberdar olabilirsiniz…

• Facebook
• Instagram
• Twitter