Yemek Ücreti ve Isınma Giderindeki Gelir Vergisi Muafiyetine İlişkin Notlar
7420 sayılı Gelir Vergisi Kanunu İle Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un 2 nci maddesi ile hizmet erbabına ödenen yemek ücretinin bir kısmı,
Aynı Kanunun Geçici 1 inci maddesiyle de elektrik, doğalgaz ve diğer ısınma giderlerine karşılık olmak üzere ödenen tutarların bir bölümü gelir vergisi ve sigorta priminden muaf tutulmuştur.
Konumuz itibariyle bu yazımızda sadece yemek ücreti ve ısınma giderinde uygulanacak gelir vergisi istisnasını ele alacağız. Isınma giderindeki SGK muafiyetine ilişkin SGK genelgesi için buraya, yemek ücretindeki yeni SGK muafiyetini ve detaylarını ele aldığımız yazımız içinse buraya tıklayabilirsiniz.
7420 sayılı Kanun’un yayımlanmasıyla birlikte Kanun’un içerisinde yer alan yemek ve ısınma giderlerindeki gelir vergisi muafiyetinin uygulanma esasları hakkında 322 Seri Nolu Gelir Vergisi Genel Tebliği taslak metni yayımlanmıştı. Taslak metin için tıklayın…
Biz bu yazımızda söz konusu taslak metin içerisinden tarafımızca alınan bazı notları paylaşacağız.
Yemek ücreti ve ısınma giderindeki gelir vergisi muafiyetine ilişkin notlar
7420 sayılı Kanun’un 2 nci maddesiyle 193 sayılı Kanunun 23 üncü maddesinin birinci fıkrasının (8) numaralı bendinin parantez içi hükmü aşağıdaki şekilde değiştirilmiş ve fıkraya aşağıdaki bent eklenmiştir.
“işverenlerce, işyerinde veya müştemilatında yemek verilmeyen durumlarda çalışılan günlere ait bir günlük yemek bedelinin 51 Türk lirasını aşmayan kısmı istisna kapsamındadır. Ödemenin bu tutarı aşması halinde aşan kısım ile bu amaçla sağlanan diğer menfaatler ücret olarak vergilendirilir.”
Buna göre öncesinde nakdi olarak verilen yemek ücreti gelir vergisi muafiyeti kapsamında değilken yukarıda bahsedilen düzenlemeyle birlikte artık 51 TL’ye kadar olan yemek ücreti gelir vergisi muafiyeti kapsamına alınmıştır.
Hizmet erbabına nakit olarak ödenen yemek bedelinin gelir vergisinden istisna edilebilmesi içinse;
a) Günlük yemek bedelinin 51 TL’yi aşmaması,
b) Fiilen çalışılan günlere ilişkin olması,
gerekmektedir.
Dolayısıyla hizmet erbabına ödenen 51 TL ve altındaki yemek ücretleri gelir vergisi muafiyeti kapsamında vergiden muaf tutulmuştur.
51 TL’nin üstünde ödenen yemek ücretlerinde ise sadece 51 TL’yi aşan kısım için gelir vergisi hesaplanacak olup konuyla ilgili olarak tebliğin taslak metninde yer alan örnek şu şekildedir;
Örnek 2: İşveren (C), 1/12/2022 tarihinden itibaren yemek bedeli ödemelerini hizmet erbabının banka hesaplarına yatırmaktadır. İşveren (C), her bir hizmet erbabı için çalışılan gün sayısını da dikkate alarak bir günlük yemek bedeli olarak 100 TL ödemektedir.
İşveren (C), Aralık ayında 26 gün çalışan hizmet erbabı (Ç)’ye yemek bedeli olarak (100 TL x 26 gün=) 2.600 TL ödemiştir.
Buna göre, hizmet erbabının fiilen çalıştığı günlere ilişkin bir günlük tutarı 51 TL’yi aşmayan yemek bedeli ödemeleri gelir vergisinden istisna olduğundan, işveren (C) tarafından hizmet erbabı (Ç)’ye yapılan yemek bedeli ödemesinin (51 TL x 26 gün=)1.326 TL’si gelir vergisinden istisna edilecek, kalan (2.600 TL – 1.326 TL=) 1.274 TL ise vergiye tabi olacaktır.
Gelir vergisi istisnası fiilen çalışılan günler için uygulanacak
Bilindiği üzere bazı işverenler işçisine 30 gün üzerinden yemek parası ödemektedir. Yani işçi çalışmadığı hafta tatili zamanlarında da yemek ücretini yine tam olarak olmaktadır. Bu tarzdaki ödeme şeklinin bazı belediyelerde de uygulandığı görülebilmektedir. Burada ana belirleyici unsur o işyerinde geçerli olan toplu iş sözleşmesi olacaktır.
Sonuç olarak eğer bahse konu işyerinde işçinin fiilen çalışıp çalışmadığına bakılmaksızın yemek ücreti ödeniyorsa ödenen tutarın tamamı gelir vergisinden muaf tutulmayacak sadece fiilen çalıştığı günler için istisna uygulanacaktır.
Örnek verecek olursak;
Bir işyerinde yemek ücreti olarak günlük 60 TL ödensin. Fakat bu tutarın işçinin fiilen çalışmasına bağlı olmaksızın ayda 30 gün olarak ödendiğini düşünelim.
Bu durumda işçiye 1800 TL brüt yemek ücreti hesaplanacaktır.
İşçi ise o ayda fiilen 20 gün çalışmıştır. Yemek ücretindeki istisna tutarı ne kadar olur?
Yukarıda da bahsettiğimiz üzere hizmet erbabına ödenen yemek ücretinde 51 TL’ye kadar olan kısım gelir vergisinden muaf tutulmuştur. Bu muafiyet ise fiilen çalışılan günler için geçerli olacaktır.
Örneğe konu işçinin fiilen çalıştığı gün 20 olduğundan ilgili ayda ödenen yemek ücretindeki istisna tutarı sadece 20 X 51=1020,00 TL’dir. İstisnayı 30 X 51= 1530,00 TL olarak hesaplamak hatılı işlem olur.
İstisnadan kimler yararlanacak?
Tarafımıza gelen yorum ve sorulardan anlaşıldığı üzere bazı kişiler bu istisnanın sadece işçi personel için geçerli olduğunu düşünmektedir. Bu tarz yorumlar eksik olmakla birlikte sorunun cevabı herhangi bir statü ayrımına gitmeksizin işçi, memur ve sözleşmeli olmak üzere yemek ücreti alan herkesin bu istisnadan yararlanacağıdır.
Dolayısıyla memur ve sözleşmeli personele ödenen kumanya yardımı da artık gelir vergisinden muaftır. Hatırlanacağı üzere 08.01.2022 tarihli ve 31803 sayılı Resmi Gazete’ de yayınlanan “Devlet Memurları Yiyecek Yardımı Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” ile birlikte Devlet Memurları Yiyecek Yardımı Yönetmeliğine Geçici 2 nci madde eklenmiş ve memurlara kumanya yardımı verilmesinin önü açılmıştı.
Yerel yönetimlerde çalışan memur ve sözleşmeli personelin günlük kumanya yardımı 100 X memur maaş katsayısını geçemezken aylık sınır ise 2100 gösterge rakamı üzerinden hesaplanmaktadır. Kumanya yardımını belirlenen bu üst sınırdan alanların 2022 ikinci dönem katsayılarla birlikte alacağı günlük tutar 33,36 TL’dir. Bu tutarın tamamı da istisna olarak belirlenen 51 TL’nin altında kaldığı için gelir vergisinden muaf tutulacaktır.
Kumanya yardımıyla ilgili sıkça sorulan soru ve cevaplar için tıklayın…
Uygulama ne zamandan itibaren geçerli?
İstisna 1/12/2022 tarihi itibariyle yürürlüğe gireceğinden 15/12/2022 tarihinde ödenecek memur, sözleşmeli personel ve kadrolu işçi maaşlarında uygulanacaktır. Tarafımızca yapılan yorum hesaben ödeme kuralı gereği gelir vergisi istisnasında kıst uygulamaya gidilmeksizin (puantaj dönemine bakılmaksızın) istisnın tam olarak uygulanmasıdır. Fakat Tebliğin taslak metninde bu konu açıklanmadığı için yorumumuzda yanılmışta olabiliriz.
Herhangi bir vergi kaybına ve kamu zararına sebebiyet vermemek için tebliğ metni henüz daha taslak halindeyken ilgili makamlara bu konuyla ilgili mail atmak faydalı olacaktır. Uygulayıcılar mail göndererek ilk ay için istisnada kıst uygulamaya gidilip gidilmeyeceği veya hesaben ödeme kuralı gereği istisnanın tam olarak mı uygulanacağı yönünde bilgi talep edilmelidir.
Söz konusu taslağın geliştirilmesini teminen konu ile ilgili görüş ve önerilerinizi 2/12/2022 tarihine kadarbkirbuga@gelirler.gov.tr posta adresine iletebilirsiniz. Gönderilecek mail içeriği örneği için lütfen tıklayın…
1-30 puantaj dönemi ile çalışan kamu kurumlarındaki şirket personeli ise bu istisnadan ilk defa 2023 Ocak ayı içinde alacakları 2022 yılı Aralık ayı maaşından itibaren yararlanmaya başlayacaktır.
Çalışanlara ödenen yemek parasında damga vergisi muafiyeti var mı? Tıklayın…
Isınma giderlerindeki gelir vergisi istisnası nasıl olacak?
7420 sayılı Kanunun geçici 1 inci maddesinde,
“(1) Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren işverenler tarafından çalışanlara elektrik, doğalgaz ve diğer ısınma giderlerine karşılık olmak üzere 30/6/2023 tarihine kadar (bu tarih dâhil) mevcut ücretlerine/prime esas kazançlarına ilave olarak yapılan aylık 1.000 Türk lirasını aşmayan ödemeler, 31/5/2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununa göre prime esas kazanca dâhil edilmez ve bu tutar üzerinden 31/12/1960 tarihli ve 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu uyarınca gelir vergisi hesaplanmaz.
(2) Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirlemeye ilgisine göre Hazine ve Maliye Bakanlığı ve Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı yetkilidir.”
hükmü yer almaktadır.
Bilindiği üzere bazı işverenler işçisine, işçisinin ısınma giderlerine karşılık olmak üzere bir takım ödemeler yapmaktadır. Ödemeler farklı isimler adı altında yapıldığı gibi bu kapsamda belediyelerde yaygın olarak kullanılan kavram “Yakacak Yardımı” dır. Yani pek çok belediyenin toplu sözleşmesinde Yakacak Yardımı adı altında veya benzer bir isimle bir ödeme kalemi bulunmaktadır.
İşverenler tarafından hizmet erbabına bu şekilde yapılan ödemelerin gelir vergisi istisna kapsamında değerlendirilebilmesi için söz konusu ödemelerin;
a) 9/11/2022 tarihi ila 30/6/2023 tarihi (bu tarih dahil) arasında yapılması,
b) Elektrik, doğalgaz ve diğer ısınma giderlerine karşılık olmak üzere yapılması,
c) Aylık 1.000 TL’yi aşmaması,
ç) Mevcut ücretlerine ilave olarak yapılması,
şarttır.
Burada en çok anlam karmaşasına yol açan kısım madde metnindeki “mevcut ücretlerine/prime esas kazançlarına ilave olarak yapılan aylık 1.000 Türk lirasını aşmayan ödemeler…” ifadesiydi. Bu ifade genel anlamda, ısınma giderleri adı altındaki mevcut ödemelerin kapsam dâhilinde olmayacağı ancak mevcut ödemelere ilave olarak yapılan ve 1000 TL’yi geçmeyen tutarların, 9/11/2022 ile 30/06/2023 (bu tarih dahil) tarihleri arası için, gelir vergisinden muaf tutulacağı şeklinde yorumlanmıştı.
Fakat tebliğ taslağındaki 11. Örnek tamda bu hususu açıklamaktadır.
Örnek 11: İşveren (O) tarafından hizmet erbabı (Ö)’ye 9.000 TL brüt ücretine ilave olarak 2022 yılında aylık 500 TL ısınma gideri adı altında bir ödeme yapılmakta ve bu ödeme gelir vergisine tabi tutulmaktadır. İşveren (O) tarafından 9/11/2022 ila 30/6/2023 tarihleri arasında yapılan 500 TL’lik ısınma gideri ödemeleri istisna kapsamında değerlendirilecek ve bu ödemeler üzerinden gelir vergisi hesaplanmayacaktır.
Örnekten de anlaşılacağı üzere hali hazırda yakacak yardımı veya benzeri isimlerle ödenen ısınma giderlerinde de, 1000 TL’ye kadar olan kısımlar istisna kapsamındadır.
Mevcutta işçisine 800 TL yakacak yardımı ödeyen bir işverenin ödediği bu tutarın tamamı gelir vergisinden muaftır. Kanun’un yürürlük tarihinden sonra yakacak yardımına 500 TL zam yapan işverenin ödeyeceği toplam tutar ise 1300 TL olacak, fakat bu tutarın sadece 1000 TL’si gelir vergisinden muaf tutulacaktır.
Bordroda ısınma gideri veya benzeri bir isimle yer almamasına rağmen bu mantıkla ödenen fakat bordroda sosyal yardım paketi olarak yer alan ödemeler istisna kapsamına dahil mi?
322 seri nolu tebliğin taslak metninde buna yönelik bir hüküm mevcut olup tebliğ metni taslağındaki 10 uncu örneğin devamında yer alan ifade şu şekildedir.
İşveren (N) tarafından ilave bir ödeme yapılmaksızın hizmet erbabı (M)’ye yapılan sosyal yardım ödemesinin, elektrik, doğalgaz ve diğer ısınma giderlerine karşılık olarak yapıldığı ileri sürülerek bu tutarın gelir vergisinden istisna edilmesi ise mümkün olmayacaktır.
(6) İşverenlerce hizmet erbabına elektrik, doğalgaz ve diğer ısınma giderlerine karşılık olarak öteden beri ücretine ilave olarak bir ödeme yapılmış ve bu ödemenin de ücret bordrosunda yakıt, ısınma yardımı ve benzeri şekilde ayrıca gösterilmiş olması durumunda, 1.000 TL’lik sınırın aşılmaması kaydıyla 9/11/2022 ila 30/6/2023 tarihleri arasında yapılan bu ödemelerin de gelir vergisinden istisna edilmesi mümkündür.
Buna göre her ne kadar kapsamı içerinde ısınma gideri de bulunsa bile Sosyal Yardım Paketi adı altında yapılan ödemeler gelir vergisi muafiyeti kapsamında olamayacaktır. Isınma gideri olarak işçiye yapılan bu ödemelerin istisna kapsamında değerlendirilebilmesi için mutlaka ücret bordrosunda yakıt, ısınma yardımı ve benzeri şekilde ayrıca gösterilmiş olması şarttır.
Not: İşverenlerce elektrik, doğalgaz ve diğer ısınma giderlerine karşılık olmak üzere yapılan ilave ödemelerin istisnaya konu edilebilmesi için hizmet erbabından elektrik, doğalgaz ve diğer ısınma giderlerine ilişkin fatura veya herhangi bir belge talep edilmeyecektir.
Uygulama ne zamandan itibaren geçerli?
Isınma giderindeki gelir vergisi istisnası 9/11/2022 tarihi ila 30/6/2023 tarihi (bu tarih dahil) arasında geçerlidir.
Dolayısıyla kadrolu işçiye 15/11/2022 – 14/ 12/2022 dönemi için 15 Aralık 2022 tarihinde ödenecek maaştaki ısınma giderleri gelir vergisi muafiyeti kapsamında yer alacaktır. Bu grup için kıst uygulama zaten söz konusu değildir.
Fakat şirket personeli 1/11/2022 -30/11/2022 dönemi olarak çalıştığından bu kişilere 2022 Aralık ayı içerisinde ödenecek Kasım ayı maaşında söz konusu istisnanın 22 günlük kıst şekilde mi yoksa hesaben ödeme kuralı gereği tam olarak mı uygulanacağı belirsizdir. Yukarıda da ifade ettiğimiz gibi bu belirsizliğin giderilmesi için uygulayıcılar Gelir İdaresi Başkanlığına mail göndermek suretiyle konunun 322 seri nolu Tebliğin içerisine alınması talep edebilir.
Çalışanlara ödenen ısınma yardımı damga vergisinden muaf mı? Tıklayın…
Isınma giderindeki gelir vergisi muafiyetinden kimler yararlanacak?
Isınma giderine karşılık olarak yapılan ödeme memur ve sözleşmeli personel maaşı içerisinde yer alan bir kalem değildir. Bu tarz ödemeler işçi personelin toplu sözleşmesinde yer alan kazanç kalemleri olduğundan söz konusu istisnadan sadece işçi personelin yararlanması mümkündür.
Fakat Kanun koyucuya ve sendikalara buradan açık bir teklifte bulunmak istiyoruz;
Bir öneri…
Memur ve sözleşmeli personeli ilgilendiren 6. dönem toplu sözleşme 31 Aralık 2023 tarihi itibariyle bitecek ve 7. Dönem toplu sözleşme yürürlüğe girecektir. 7. Dönem toplu sözleşme görüşmeleri ise 2023 yılında yapılıp sonuçlanacaktır. Eğer sendikalar bu toplu sözleşmenin içerisine yakacak yardımı adıyla veya benzer bir içerikte bir ödeme kalemi koydurabilirlerse memurlar için çok önemli bir kazanım elde etmiş olurlar. Zira kış geldiğinde memur işçi, ayrımı yapmaksızın herkesi ziyaret ediyor.
Bu yapılabilecek bir şeydir. Zira içeriği farklı olsa da toplu sözleşme ikramiyesi olarak yılda dört kez ödenen bir ödeme kalemi halihazırda mevcut olup bu ödeme toplu sözleşmelerle birlikte elde edilen bir kazanımdır. Aynı mantıktan hareketle toplu sözleşmenin içerisine yeni bir madde koyularak memur personele yakacak yardımı ödenebilir.
Denilebilir ki, “Mevcut maaşlarına ilave olarak, 15 Ekim tarihinden takip eden yılın 15 Mayıs tarihine kadar, 3000 gösterge rakamı ile memur maaş katsayısının çarpımı sonucu bulunacak tutar kadar yakacak yardımı ödenir.”
Umarım, 7. Dönem toplu sözleşme görüşmelerinin yapılacağı 2023 yılı yaklaşırken, bu çağrımız yetkili sendikalar ve hükümet yetkilileri tarafından duyulur ve gündeme alınır.
(Yemek ücreti ve ısınma giderindeki gelir vergisi muafiyetine ilişkin notlar)
İsa ARAS
Yazarın Tüm Yazıları İçin Tıklayın…
⇒ iscimemur.net’i twitter da takip etmek ister misiniz? Tıklayın