Yerel seçimler sonrası sosyal denge tazminatı sözleşmeleri

Yerel seçimler sonrası sosyal denge tazminatı sözleşmeleri

Bilindiği üzere belediyeler ve bağlı kuruluşları ile il özel idarelerinin kadro ve pozisyonlarında istihdam edilen kamu görevlilerine sosyal denge tazminatı adı altında ek bir ödeme yapılabilmektedir. Bu ödeme yukarıda zikredilen kurumlar için bağlayıcı nitelikte bir ödeme olmayıp kamu idaresinin mali yapısına ve o kurumun başı olan atamaya yetkili amirin tutumuna göre değişiklik göstermektedir.

Biz bu yazımızda sosyal denge tazminatının ne olduğu, kimlere ödendiği ve ödenme şartlarını,

Sosyal denge tazminatı sözleşmesinin kimler arasında imzalanacağı, imzalanacak sözleşmelerin en fazla hangi süreleri kapsayacağı,

Sosyal denge tazminatı tavanının ne olduğu, tavan tutarının nasıl hesaplandığı ve yasal kesintilerin ne olduğu,

Sorularına cevap arayacak ve bu sayede insan kaynakları çalışanlarının sosyal denge tazminatı sözleşmesine ilişkin olarak yerel seçimler sonrası takip edeceği iş ve işlemleri kayıt altına almış olacağız.

Sosyal denge tazminatı nedir ve kimlere ödenir?

Sosyal denge tazminatı 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin ek 15. Maddesinde düzenlenmiş olup aynı madde de zikredilen kamu idarelerinin kadro ve pozisyonlarında istihdam edilen kamu görevlilerine ödenen bir kazanç kalemi olarak tanımlanmıştır.

375 sayılı KHK’nın ek 15. Maddesinde “Belediyeler ve bağlı kuruluşları ile il özel idarelerinin kadro ve pozisyonlarında istihdam edilen kamu görevlilerine sosyal denge tazminatı ödenebilir…” denilmektedir. Mezkur madde de belirtildiği üzere bu ödemenin muhatabı belediyeler ve bağlı kuruluşları ile il özel idarelerinde çalışan memur ve sözleşmeli personeldir.

Sosyal denge tazminatı yukarıda zikredilen kurumlarda çalışan memur ve sözleşmeli personel için getirilmiş mali bir hak olmakla birlikte adı geçen kurumlar için bağlayıcı nitelikte bir ödeme olmadığı da unutulmamalıdır. Zira sosyal denge tazminatının ödenip ödenmeyeceği veya ne miktarda ödeneceği ilgili kamu idaresinin mali yapısına ve o kurumun başı olan atamaya yetkili amirin tutumuna göre değişiklik göstermektedir. Zaten yukarıda bahsi geçen maddede de “ödenir” değil “ödenebilir” denilmektedir.

Sosyal denge tazminatının ödenme şartları nelerdir?

Sosyal denge tazminatı sözleşmeye dayalı bir ödeme olmakla birlikte bu sözleşmenin yapılabilmesi için ilk önce ilgili kamu idaresinin mali yapısına bakılacaktır.

4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanununun Mahalli idarelerde sözleşme imzalanması başlıklı 32 nci maddesinin üçüncü fıkrasında;

“İlgili mahalli idarenin; vadesi geçmiş vergi, sosyal güvenlik primi ile Hazine Müsteşarlığına olan borç toplamının gerçekleşen en son yıl bütçe gelirlerinin yüzde onunu aşması, ödeme süresi geçtiği halde ödenmemiş aylık ve ücret borcu bulunması veya gerçekleşen en son yıla ilişkin toplam personel giderinin, gerçekleşen en son yıl bütçe gelirlerinin belediyelerde yüzde otuzunu, il özel idaresinde yüzde yirmibeşini aşması hallerinde bu madde kapsamında sözleşme yapılamaz. Sözleşmenin yapılmasından sonra bu koşulların oluşması durumunda mevcut sözleşme kendiliğinden hükümsüz kalır.” denilmekle olup 7. Dönem toplu sözleşmenin “Yerel Yönetim Hizmet Koluna İlişkin Toplu Sözleşme” bölümünün 4 üncü maddesiyle burada geçen yüzde 30 oranı yüzde 35’e, yüzde 25 oranı ise yüzde 30’a yükseltilmiştir.

Toparlayacak olursak;

Bir mahalli idarenin sosyal denge sözleşmesi yapabilmesi için:

1- Vadesi geçmiş vergi, sosyal güvenlik primi ile Hazine Müsteşarlığına olan borç toplamı gerçekleşen en son yıl bütçe gelirlerinin yüzde onunu aşmayacak,

2- Ödeme süresi geçtiği halde ödenmemiş aylık ve ücret borcu bulunmayacak,

3- Gerçekleşen en son yıla ilişkin toplam personel giderinin, gerçekleşen en son yıl bütçe gelirlerinin belediyelerde yüzde otuz beşini, il özel idaresinde yüzde otuzunu aşmayacaktır.

Aksi halde ilgili mahalli idare sosyal denge tazminatı sözleşmesi yapamayacak, yürüyen bir sözleşme varken yukarıda sayılanların gerçeklemesi durumunda ise mevcut sözleşme kendiliğinden hükümsüz kalacaktır.

Sosyal denge tazminatı sözleşmesi kimler arasında imzalanır?

375 sayılı KHK’nın ek 15 inci maddesinde “… ilgili belediye ve il özel idaresi ile ilgili belediye ve il özel idaresinde en çok üyeye sahip kamu görevlileri sendikası arasında anılan Kanunda öngörülen hükümler çerçevesinde yapılabilecek sözleşmeyle belirlenir.” denilmekteyken, 4688 sayılı Kanunun 32 nci maddesinin birinci fıkrasında ise;

27/6/1989 tarihli ve 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin ek 15 inci maddesi hükümleri çerçevesinde sosyal denge tazminatının ödenmesine belediyelerde belediye başkanının teklifi üzerine belediye meclisince, il özel idaresinde valinin teklifi üzerine il genel meclisince karar verilmesi halinde, sözleşme döneminde verilecek sosyal denge tazminatı tutarını belirlemek üzere ilgili mahalli idarede en çok üyeye sahip sendikanın genel başkanı veya sendika yönetim kurulu tarafından yetkilendirilecek bir temsilcisi ile belediyelerde belediye başkanı, il özel idaresinde vali arasında toplu sözleşme sürecinin tamamlanmasını izleyen üç ay içerisinde sözleşme yapılabilir.” Denilmektedir.

Buna göre;

Sosyal denge tazminatının ödenmesine belediyelerde belediye meclisi, il özel idarelerinde ise il genel meclisi karar vermektedir. Dolayısıyla mahalli idareler seçimlerinden sonra yapılacak ilk meclis toplantısında veya yasal süre içerisinde kalmak kaydıyla takip eden meclis toplantılarında ilgili personele sosyal denge tazminatı ödenmesine ilişkin karar alınmalıdır.

Sosyal denge tazminatının ödenmesine meclis karar verirken ödenecek tutar ise ilgili mahalli idarede en çok üyeye sahip sendika yetkilisi ile belediyelerde belediye başkanı, il özel idarelerinde vali arasında yapılacak sosyal denge tazminatı sözleşmesiyle belirlenecektir.

Bu maddede geçen “üç ay” ibaresi 7. Dönem Toplu Sözleşmenin Yerel Yönetim Hizmet Koluna İlişkin Toplu Sözleme bölümünün 4 üncü maddesiyle “yedi ay” olarak uygulanacaktır.

İmzalanacak sosyal denge sözleşmesi en fazla hangi süreleri kapsayabilir?

4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanununun 32 nci maddesinin ikinci fıkrasında;

“Yapılacak sözleşme, toplu sözleşme dönemi ile sınırlı olarak uygulanır ve sözleşme süresi hiçbir şekilde izleyen mahalli idareler genel seçimi tarihini geçemez. Mahalli idareler genel seçim tarihini izleyen üç ay içerisinde de toplu sözleşme dönemiyle sınırlı olmak üzere sözleşme yapılabilir. Bu sözleşmeye dayanılarak yapılan ödemeler kazanılmış hak sayılmaz.” denilmektedir.

Madde metninden anlaşılacağı üzere sosyal denge sözleşmesinin süresini sınırlayan iki husus vardır. Bunlardan birincisi toplu sözleşme dönemi, diğeri ise izleyen mahalli idareler genel seçimi tarihidir.

Toplu sözleşmeden kasıt 7. Dönem toplu sözleşme olup bu sözleşme 1/1/2024 tarihinde yürürlüğe girmiş ve 31/12/2024 tarihine kadar devam edecektir.

İçinde bulunduğumuz tarih itibariyle izleyen mahalli idareler genel seçimi ise 31 Mart 2024 tarihinde yapılacaktır.

Dolayısıyla mezkur maddede yer alan “sözleşme süresi hiçbir şekilde izleyen mahalli idareler genel seçimi tarihini geçemez.” Hükmü gereğince şuan yürürlükte olan sosyal denge sözleşmelerinin tamamı 31/3/2024 tarihinde son bulacak ve 1/4/2024 tarihinden itibaren 3 ay içerisinde yeni bir sosyal denge tazminatı sözleşmesinin yapılması gerekecektir.

Yapılacak olan sosyal denge sözleşmelerinin azami süresi ise 31/12/2025 tarihidir. Zira yapılacak sözleşme, toplu sözleşme dönemi ile sınırlı olmak zorundadır.

Dikkat: 4688/32 nci maddesinin birinci fıkrasında geçen 3 ay ibaresi 7. Dönem Toplu Sözleşme ile 7 aya uzatılmışken, aynı maddenin ikinci fıkrada geçen 3 ay ibaresinde ise uzatılma söz konusu değildir. Bu sebeple mahalli idareler seçimini takip eden 3 ay içinde sosyal denge tazminatı sözleşmeleri yapılmalıdır.

Sosyal denge tazminatının tavan tutarı nedir, nasıl hesaplanır, yasal kesintiler nelerdir?

Sosyal denge tazminatıyla ilgili olarak 375 sayılı KHK’nın ek 15. Maddesinde “4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanununa göre yapılan toplu sözleşmede belirlenen tavan tutarı geçmemek üzere…” denilmektedir.

Atıf yapılan toplu sözleşme 7. Dönem toplu sözleşme olup bu toplu sözleşmenin Yerel Yönetim Hizmet Koluna İlişkin Toplu Sözleşme bölümünün “Sosyal denge tazminatı” başlıklı birinci maddesinde “… ödenebilecek sosyal denge tazminatı aylık tavan tutarı, en yüksek Devlet memuru aylığının (ek gösterge dahil) %120’sidir.” hükmü yer almaktadır.

İş bu sebeple mahalli idarelerde ödenecek sosyal denge tazminatının tavan oranı yüzde 120’dir.

Hesaplanışı;

Sosyal denge tazminatı tavanı (9500 X Memur Maaş Katsayısı X 120 / 100) formülüyle hesaplanır.

2024 yılı birinci dönem katsayılar ile hesaplarsak;

Bu tutar (9500 X 0,760871 X 120 / 100) = 8.673,93 TL’dir.

Mahalli idarelerde çalışan memur personele ödenecek sosyal denge tazminatından gelir ve damga vergisi kesilirken, bu kurumlarda çalışan sözleşmeli personele ödenen sosyal denge tazminatından ise gelir vergisi, damga vergisi ve sigorta primi kesilecektir.

İsa ARAS

Trabzon Büyükşehir Belediyesi

Yazarın tüm yazıları için tıklayın

www.iscimemur.net Whatsapp kanalımız yayında. Kanalımızı Whatsapp üzerinden takip ederek paylaşımlarımıza anında ulaşabilirsiniz.

Kanal yöneticileri de dahil hiçbir takipçi numaranızı veya kimliğinizi görüntüleyemez.

Whatsapp Kanalımıza katılmak için tıklayın…

Telegram kanalımıza katılmak için tıklayın >> t.me/iscimemurnet

iscimemur.net’i twitter da takip etmek ister misiniz? Tıklayın