Kentsel Planlama da Genellemeden Kaçınmak Ve Barcelona Örneği

Kentsel Planlama da Genellemeden Kaçınmak Ve Barcelona Örneği

Vatandaş nezdinde hükümetlerin en yakın eli belediyelerdir. Yerel yönetimlerde başarılı olan siyasi partiler, iktidar olma yolunda önemli bir adım atmış olurlar. Yakın tarihe baktığımızda, bu durumu kolaylıkla gözlemleyebiliyoruz. Ancak bunun tersi de geçerli olabilir; başarısız, sorunlu ve adaletsiz belediyecilik uygulamaları birçok hükümeti koltuğundan etmiştir.

Başlatılan fakat bir türlü bitmeyen projeler, trafik ve ulaşım sorunları, yol ve kaldırım problemleri, imar sıkıntıları, çöp toplama aksaklıkları ve sokak hayvanları gibi konular, vatandaşlarımızın günlük yaşamda karşılaştığı temel sorunlar arasındadır. Belediye yönetimleri bu sorunlara iyi niyetli ve profesyonel çözümler üretmedikçe, vatandaşlardan destek almak zorlaşır. Destek vermeyen vatandaş doğal olarak oy da vermez.

Peki, bu konuda nasıl hareket etmeliyiz? Yol haritamız ne olmalı? Peşinen söylemeliyiz ki, bu soruların cevabı basit değildir. Öncelikle her kent, büyümeyi ve değişimi kendi kimyasına ve doğasına uygun şekilde planlamalıdır. Kentsel gelişimi genellemek asla doğru bir tutum değildir; her şehir kendi kurallarına göre büyümeli ve değişmelidir. Aksi halde, kimliksizleşmiş, birbirine benzeyen kentlerde sıkıcı bir yaşam sürmek zorunda kalırız.

Kentsel gelişimde kendine özgü başarılı bir örnek olarak birçok kişi Barselona’dan bahseder. İnternette bu konuda sayısız yerli ve yabancı makale ve sunuma rastlayabilirsiniz. Barselona da ki durumu kısaca özetleyecek olursak; 1850’li yıllarda Barselona, felaketin eşiğindedir. Sanayileşme ve kentleşmenin hızla artmasıyla birlikte nüfus kontrolsüz bir şekilde büyür. Şehirde boş alan bulmak neredeyse imkânsız hale gelir. Sokaklar o kadar daralır ki, sokak genişlikleri 1 metreye kadar düşer. İnsanlar nefes almakta bile zorlanır. O dönemde 187.000 kişinin küçücük bir alanda yaşamak zorunda kaldığı Barselona’da hastalıklar hızla yayılmaya başlar ve her salgın hastalıkta şehrin nüfusunun %3’ü hayatını kaybeder. Bu durum, ortalama yaşam süresini 30’lu yaşlara kadar düşürür.

Barselona da nüfus hızla artmaya devam ettikçe şehir surları yıkılmaya başlanır. Şehri genişletmek isterler, fakat bu genişlemenin nasıl planlanacağı büyük bir sorundur. Şehir yönetimi ve merkezi hükümet arasında zorlu bir karar süreci yaşanır. İşte bu tarihi süreçte, o döneme kadar pek tanınmayan bir mühendis ortaya çıkar: Ildefons Cerdà.

Cerdà, surlar yıkıldıktan sonra şehrin alanını dört katına çıkaracak ve sokakları eski Roma’da kullanılan ızgara sistemiyle tasarlayacak bir plan sunar.

Peki, Cerdà’nın planını özel kılan neydir? Öncelikle, Cerdà insanların, özellikle üretici halk sınıfının, nasıl yaşadığını detaylıca incelemiştir. Bu çalışmalarıyla “Modern Şehir” anlayışını geliştirerek bu anlayışı “birlikte ama sağlıklı yaşa” şeklinde özetlemiştir.

Cerdà, binaları standart büyüklükte ve ortası bahçe ya da meydan olarak kullanılabilecek bloklar halinde tasarladı. Bu bloklar, evlerin maksimum hava sirkülasyonu, güneş ışığı ve doğal aydınlatma almasını sağlıyordu. Ayrıca, sınıfsal eşitsizliği azaltmak amacıyla, zengin ve fakir kesimlerin yeşil alanlara ve kamu hizmetlerine eşit erişimini sağlayacak tasarımlar geliştirdi.

Cerdà’nın planındaki bir diğer özellik ise her bloğun 45 derece açılı köşelere sahip olmasıydı. Bu sayede sokaklar ulaşım açısından daha rahat kullanılabilir hale geldi. Günümüzde Barselona’nın ızgara planlı modern kısmı, (Eixample Bölgesi) bu plan doğrultusunda şekillenmiştir.

Görüldüğü gibi, şehirler kendi dokusu ve hassasiyetleriyle inşa edildiğinde asırlar boyunca örnek alınacak projeler olarak varlıklarını sürdürebilirler. Bu nedenle yöneticiler ve bu konudaki tüm söz sahibi olanlar şehirleri inşa ederken kısa vadeli düşünmemelidir. Geleceğin şehirlerini inşa etmek, geleceği öngörmekle mümkündür. Bizlere düşen ise, şehirler fetheden bir toplumdan şehirler inşa eden bir topluma dönüşmektir.

Esen kalın…

10.02.2022

Nurettin GÜR

Başiskele Belediyesi

Yazarın tüm yazıları için tıklayın

Whatsapp kanalımıza katılmak için tıklayın