Cezalı Hal Rüsumuna İlişkin Ödemelerden Kaynaklı İkramiyelerde Dikkate Alınacak Hususlar

Cezalı Hal Rüsumuna İlişkin Ödemelerden Kaynaklı İkramiyelerde Dikkate Alınacak Hususlar

5957 sayılı Sebze Ve Meyveler İle Yeterli Arz Ve Talep Derinliği Bulunan Diğer Malların Ticaretinin Düzenlemesi Hakkında Kanun’a dayanılarak çıkarılan Sebze Ve Meyve Ticareti Ve Toptancı Halleri Hakkında Yönetmeliğin “Cezalı hal rüsumu” başlıklı 47 nci maddesinde;

“MADDE 47 – (1) Kanun, bu Yönetmelik ve ilgili mevzuat hükümlerine aykırı olarak;

a) (Değişik:RG-1/7/2013-28694)Sisteme bildirilmeden toptan alınıp satılan ya da toptancı halinde satılmak üzere bildirimde bulunup toptancı hali dışında toptan satılan,

b) Sınaî üretimde kullanılmak veya ihraç edilmek üzere satın alınıp 41 inci maddenin sekizinci fıkrasına aykırı olarak bildirimde bulunulmadan iç piyasada satışa sunulan,

c) Sisteme bildirilmeden perakende satılan,

ç) Miktarına, değerine, üretim şekline veya künyesinde belirtilen diğer hususlara ilişkin gerçeğe aykırı beyanda bulunulan,

mallar için hal rüsumu, tespitin yapıldığı yerdeki toptancı halinde o mallar için oluşan bir önceki gün birim fiyatlarının en yükseği, bir önceki gün fiyat oluşmamışsa o mallar için oluşan en son birim fiyatlarının en yükseği esas alınarak belirlenen toptan satış bedelinin yüzde yirmi beşi oranında cezalı olarak alınır.

(2) Tespitin yapıldığı yerde toptancı hali bulunmaması durumunda cezalı hal rüsumu, 41 inci maddenin dördüncü fıkrasına göre o yere en yakın il, ilçe veya belde merkezindeki belediye toptancı halinde oluşan fiyatlar esas alınarak hesaplanır.

(3) Cezalı hal rüsumunun hesaplanmasında o malın türü ve cinsi de dikkate alınır.

(4) Cezalı hal rüsumu tahsil edilen mallar için önceden ödenen hal rüsumu varsa cezalı tahsil edilecek hal rüsumundan mahsup edilir.

(5) Hal rüsumunun cezalı olarak alınmasına yetkili personelce düzenlenen ceza tutanağına istinaden ilgili belediye encümenince karar verilir. Belediye encümenince verilen karar ile tahakkuk işlemi gerçekleşir.

(6) Cezalı hal rüsumu tutanakları, tutanağın düzenlendiği günü takip eden ilk belediye encümen toplantısında gündeme alınarak görüşülür ve karara bağlanır. Ceza kesilmemesine ilişkin belediye encümeni kararı gerekçeli olarak alınır.

(7) Cezalı hal rüsumundan, malları taşıyan nakliyeciler ya da depolayanlar, mal sahibi ile birlikte müteselsilen sorumludur. Bildirimde bulunulmayan malları taşıyanlara veya bunları depolayanlara ayrıca bu Yönetmeliğin 48 inci (Değişik ibare: RG-31/12/2012-28514 4.mükerrer)⁽¹⁾ maddesine göre cezai işlem uygulanır.

(8) Cezalı hal rüsumuna ilişkin ödemeler, ilgili belediyece bu amaçla açılan banka hesabına yatırılmak suretiyle yapılır. Bu hesapta toplanan tutarın yarısı her ayın sonunda tespit ve/veya yakalama eylemine bizzat ve fiilen katılan kamu görevlilerine ikramiye olarak ödenir. Ancak, kamu görevlisine ödenen ikramiyenin tutarı olay başına (2.000) ve yılda (90.000) gösterge rakamının memur aylık katsayısı ile çarpımı sonucunda bulunacak tutarı geçemez. Hesapta kalan kısım ise belediyeye gelir olarak kaydedilir.” denilmektedir.

Mezkur maddenin birinci fıkrasının a, b, c ve ç bentlerine aykırı iş ve işlemlere konu mallar için alınan hal rüsumu, tespitin yapıldığı yerdeki toptancı halinde o mallar için oluşan bir önceki gün birim fiyatlarının en yükseği, bir önceki gün fiyat oluşmamışsa o mallar için oluşan en son birim fiyatlarının en yükseği esas alınarak belirlenen toptan satış bedelinin yüzde yirmi beşi oranında cezalı olarak alınmaktadır.

Hal rüsumu ise aynı yönetmeliğin “Tanımlar” başlıklı 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (e) bendinde; “Hal rüsumu: Malları satın alanlarca toptan satış bedeli üzerinden (Mülga ibare:RG-9/10/2020-31269) (…) belediye veya işletmelere bu Yönetmeliğe göre ödenen meblağı,” şeklinde tanımlanmaktadır.

Hal rüsumunun cezalı olarak alınmasına yetkili personelce düzenlenen ceza tutanağına istinaden ilgili belediye encümenince karar verilmekte ve belediye encümenince verilen karar ile tahakkuk işlemi gerçekleşmektedir. Yetkili personelce düzenlenecek cezalı hal rüsum tutanağının formu ve düzenlenme şekli ile dikkat edilecek hususlar aynı yönetmeliğin “İdari para cezası ve cezalı hal rüsumu tutanağı” başlıklı 27 nci maddesinde düzenlenmiştir.

Cezalı hal rüsumuna ilişkin ödemeler, ilgili belediyece bu amaçla açılan banka hesabına yatırılmak suretiyle yapılır.

Bu hesapta toplanan tutarın yarısı her ayın sonunda tespit ve/veya yakalama eylemine bizzat ve fiilen katılan kamu görevlilerine ikramiye olarak ödenir. Ancak, kamu görevlisine ödenen ikramiyenin tutarı olay başına (2.000) ve yılda (90.000) gösterge rakamının memur aylık katsayısı ile çarpımı sonucunda bulunacak tutarı geçemez. Hesapta kalan kısım ise belediyeye gelir olarak kaydedilir.

Buna göre ilgili kamu görevlisine;

Olay başına ödenecek tutar 2000 X Memur Maaş Katsayısı,

Bir yılda ödenebilecek toplam ikramiye tutarı ise 90.000 X Memur Maaş Katsayısı formülüyle hesaplanır.

2025 yılı birinci dönem katsayılar ile hesaplayacak olursak;

Olay başına ödenecek tutar: 2000 X 1,012556= 2025,11 TL

Bir yılda ödenebilecek toplam ikramiye tutarı: 90.000 X 1,012556: 91.130,04 TL’dir.

Bu tutarlar gelir ve damga vergisine tabi tutulur. Zira 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunun “Teşvik, ikramiye ve mükâfatları” başlıklı 29 uncu maddesi teşvik gayesiyle verilen bazı ikramiyelerin gelir vergisinden muafiyetini düzenliyor olsa da cezalı hal rüsumuna ilişkin ödemeler mezkûr madde metninde sayılmamıştır. Dolayısıyla cezalı hal rüsumuna ilişkin ödemelerden kaynaklı kamu görevlisine verilen ikramiyeler gelir ve damga vergisine tabi tutulacaktır.

Söz konusu ödemeyi yapacak olan birimin maaş işlemlerini yürüten birimden ödeme yapılacak personelin kümülatif gelir vergisi matrahını öğrenmesi ve bu matrahın isabet ettiği tutar üzerinden gelir vergisi kesintisi yapması gerekir. Aynı şekilde maaş işlemlerini yapan birimde ödenen bu tutarın brütünü ilgili personelin kümülatif matrahına eklemelidir.

Madde metninde geçen “kamu görevlisi” ifadesinden kimler anlaşılması gerekiyor?

4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanununun “Tanımlar” başlıklı 3 üncü maddesinde kamu görevlisinin tanımı;

“Kamu görevlisi: Bu Kanun kapsamında yer alan kurum ve kuruluşların kadro veya pozisyonlarında istihdam edilenlerden işçi statüsü dışında çalışan kamu görevlilerini,

…

ifade eder.” şeklinde yapılmıştır.

Buna göre; cezalı hal rüsumuna ilişkin ödemelerden kaynaklı ikramiyeler tespit ve/veya yakalama eylemine bizzat ve fiilen katılan memur ve sözleşmeli personele ödenecek, işçi personele ise (toplu iş sözleşmelerinde buna yönelik bir hüküm yoksa) bu amaçla bir ödeme yapılmayacaktır.

İsa ARAS

Trabzon Büyükşehir Belediyesi

Yazarın tüm yazıları için tıklayın

Whatsapp kanalımıza katılmak için tıklayın