Emeklilik açısından yüksek ek göstergeden yararlanmak için altı ay görev yapma şartı hangi durumlarda aranmaz

Emeklilik açısından yüksek ek göstergeden yararlanmak için altı ay görev yapma şartı hangi durumlarda aranmaz
Yayınlama: 03.08.2023
A+
A-

Emeklilik açısından yüksek ek göstergeden yararlanmak için altı ay görev yapma şartı hangi durumlarda aranmaz

Bu yazımızda genel olarak yanlış bilinen ve yanlış uygulanan fakat bazı memurların emekliliklerini ciddi manada etkileyecek kadar önemli bir konuyu ele alacağız.

Bilindiği üzere herhangi bir kurumda memur olarak çalışmaktayken usulüne göre istifa eden veya çekilmiş sayılanlar istifa veya çekilme şekillerine göre belirlenen bekleme süresinden sonra tekrar memurluğa dönebilmektedirler.

İstifa veya çekilmiş sayılma sonrası memuriyete dönüş hususu 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun Memurluktan çekilenlerin yeniden atanmaları başlıklı 92 nci maddesinde düzenlenmiş olmakla birlikte mezkur maddede memurun bu haktan en fazla iki defa yararlanabileceği hüküm altına alınmıştır.

657 sayılı Kanunun 92 inci maddesine göre memurluğa atanma hususu en çok askeri personel arasında görülmektedir.

Belediyeler özelinde konuşacak olursak, birçok belediyede askeri personelken kurumundan ayrılıp daha sonra 657 sayılı Kanunun 92 nci maddesine göre memuriyete atanmış çalışan vardır. Bu kişiler memuriyete bilgisayar işletmeni, veri hazırlama ve kontrol işletmeni, memur gibi kadrolarla dönüş yapmakta hatta bazıları daha sonra zabıta memuru kadrosuna bile geçebilmektedir.

Başka memurluklardan zabıta memuru kadrosuna geçiş nasıl olur? Başlıklı yazımız için tıklayın…

Bu şekilde memuriyete dönenlerin atandığı kadrolar için belirlenen ek göstergeler ile eski kadrolarına ilişkin ek göstergeler arasında fark vardır. Zira kazanılmış hak aylığı 1. Dereceye yükselmiş bir astsubayın ek göstergesi 4200,

Uzman erbaşın ek göstergesi 3600,

Uzman jandarmanın ek göstergesi ise 3600 iken,

Kazanılmış hak aylığı 1. Dereceye yükselmiş yükseköğrenim mezunu bir bilgisayar işletmeninin ek göstergesi 2800’dür.

Buradan anlaşılacağı üzere bahse konu kişilerin kazanılmış hak aylıklarını etkileyen ek göstergelerinde bir düşüş yaşanmaktadır. Çünkü kazanılmış hak aylığına esas ek göstergeler, birkaç istisnai durum hariç, kadroya göre tespit edilmektedir.

Yani örneğin kazanılmış hak aylığı 1. Dereceye yükselmiş bir astsubaysanız ek göstergeniz 4200’dür, fakat buradan ayrılıp bir kuruma bilgisayar işletmeni olarak atandıysanız kazanılmış hak aylığına esas ek göstergeniz artık 2800’e düşecektir. Kazanılmış hak aylığı açısından durum böyle olup burada 657 sayılı Kanunun 43/b maddesi işlememektedir. Zira başka personel kanununa tabiyken 657 sayılı Kanuna tabi bir kadroya atananlardan hizmet sınıfı değişenlerin 657 sayılı Kanunun 43/B maddesinden yararlanması mümkün değildir.

Peki emekli keseneğine esas ek gösterge nasıl olmalıdır?

Burada memurları 5510 sayılı Kanun’a tabi olanlar ve 5434 sayılı Kanun’a tabi olanlar şeklinde iki gruba ayırıp değerlendirmek gerekir. 5510 sayılı Kanun’a tabi olanlar açısından baktığımızda onlar için emeklilik derece ve kademesi veya ek göstergesi diye bir şey olmadığından kesenekleri ödemeye esas ek göstergesi neyse o ek gösterge üzerinden bildirilmeye devam edecektir.

Fakat 5434 sayılı Kanun’a tabi olan memurlar için durum böyle değildir. Zira Kanun yüksek ek göstergeli bir görevden ayrılarak daha düşük ek göstergeli bir göreve atananların hakkını korumaktadır. Yani bu kişilerin tabi olduğu 5434 sayılı Emekli Sandığı Kanunu, bahse konu kişilere emeklilik açısından yüksek ek göstergeden yararlanma imkanı sağlamaktadır.

5434 sayılı Kanunun ek 67 nci maddesinin birinci fıkrası;

“Daha önce atanmış ya da seçilmiş oldukları kadro, görev veya aylık almış oldukları dereceler için belirlenmiş olan ek göstergelerden daha düşük ek gösterge ödenmesi gereken veya ek göstergesi olmayan bir kadro, görev veya dereceye atanan ya da seçilenler; daha önceden yararlanmış oldukları ek gösterge rakamı ile halen bulundukları kadro, görev veya dereceye ilişkin ek gösterge rakamı arasındaki farktan kaynaklanan kesenek ve karşılık tutarının tamamının aylıklarından kesilmesi suretiyle emeklilik açısından yüksek olan ek göstergeden yararlanmaya devam ederler. Bu Kanunun 12 nci maddesinin (II) numaralı fıkrasının (n) bendinde sayılanlar hariç, atandıkları veya seçildikleri kadro, görev ya da derecede en az altı ay görev yapmaksızın ek göstergesi daha düşük bir kadro, görev ya da dereceye atanan veya seçilenler hakkında bu fıkra hükümleri uygulanmaz.” şeklindeyken,

Aynı Kanunun ek 73 üncü maddesi ise aşağıdaki gibidir.

“Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı iştirakçilerinden ek göstergeli veya daha yüksek ek göstergeli bir göreve atananlara; atandıkları görevin ek göstergesi üzerinden emekli aylığı, malullük aylığı bağlanması ve emekli ikramiyesi ödenebilmesi veya toptan ödeme yapılabilmesi için, atandıkları görevin ek göstergesi üzerinden, bu göreve başladıkları tarihten itibaren en az altı ay süreyle Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığına kesenek ve karşılık ödemiş olması şarttır. Altı ay kesenek ve karşılık ödenmemiş olanlara bu göreve atanmadan önce emekli keseneğine esas alınan ek gösterge rakamı üzerinden işlem yapılır…”

Yukarıda verilen maddelerde özetle;

Daha önce atanmış ya da seçilmiş oldukları yüksek ek göstergeli görevde bulunurken daha düşük ek göstergeli bir göreve atanan veya seçilenler kesenek farkı ödemek şartıyla emeklilik açısından daha yüksek olan ek göstergeden yararlanabileceklerdir. Memurların bu haktan yararlanabilmesi için yüksek ek göstergeli görevde en az 6 ay görev yapmış olmaları gerekir.

Burada geçen en az 6 ay görev yapmış olma şartı nedeniyle bazı kimseler emeklilik açısından yüksek ek göstergeden yararlanamazken bazıları ise emekli maaşı ve emekli ikramiyesini ciddi manada etkileyen bu imkândan yararlanabilmektedirler.

Bir örnekle açıklayalım;

5434 sayılı Kanuna tabi bir memur 4200 ek göstergesi olan 1. Dereceli bir kadroya atanmış ve bu kadroda 6 ay bulunduktan sonra 2800 ek göstergeli bir kadroya geri atanmış olsun.

Bu memurun emeklilik açısından yararlanacağı ek gösterge kaçtır?

Örneğe konu memur yüksek ek göstergeli görevde en az 6 ay bulunma şartını sağladığı için 4200 ile 2800 ek gösterge arasındaki kesenek farkını kendi maaşından ödemek koşuluyla emeklilik açısından 4200 ek göstergeye tabi olacak ve bu memurun emekli maaşı ile emekli ikramiyesi 4200 ek gösterge üzerinden hesaplanacaktır.

Aynı memur 4200 ek göstergeli görevde 6 ay değil de daha az bir süre, mesela 5 ay bulunmuş olsaydı bu kez emeklilik açısından 4200 ek göstergeden yararlanamayacak ve emekli olduğunda gerek emekli maaşı gerekse emekli ikramiyesi 2800 ek gösterge üzerinden hesaplanacaktı.

Yukarıdaki açıklamalar ve verdiğimiz örnekten konunun genel hatlarıyla anlaşılmış olması gerekir.

O halde şimdi aşağıdaki sorumuza cevap arayabiliriz.

Soru: Kazanılmış hak aylığı 2. Derecenin 1. Kademesine yükselmiş bir astsubay, bu terfisi yapılalı henüz 2 ay olmuşken, astsubaylıktan ayrılmış ve daha sonra 657 sayılı Kanunun 92 nci maddesine göre bir belediyede bilgisayar işletmeni kadrosuna atanmıştır. Bu memurun kazanılmış hak aylığına esas ek göstergesi yeni kadrosuna karşılık ek gösterge olacakken emekli keseneğine esas ek göstergesi kaç olmalıdır?

2. Derecenin 1. Kademesine gelmiş bir astsubayın ek göstergesi 3600’dür. Örneğe konu astsubay 3600 ek göstergede 2 ay bulunduktan sonra bu görevden ayrılmış ve açıktan atamayla daha düşük ek göstergeli bir göreve atanmıştır.

Dikkat edilirse yukarıda bahsettiğimiz, yani 5434 sayılı Kanunun ek 67 ve ek 73 üncü maddelerinde geçen, 6 ay şartı sağlanmamıştır. Fakat örnekteki memur için bunun bir önemi yoktur. Zira söz konusu memur emekli keseneğine esas ek gösterge bakımından 3600’e tabi olacak, emekli ek göstergesi ile kazanılmış ek göstergesi arasında oluşan kesenek farkı da maaşından kesilmek suretiyle kendisi 3600 ek gösterge üzerinden emekliye sevk edilecektir

 Buda demek oluyor ki ilgili memurun emekli maaşı 3600 ek gösterge üzerinden bağlanırken emekli ikramiyesi de 3600 ek gösterge dikkate alınarak hesaplanacaktır.

Peki 2800 üzerinden emekliye sevk edilmek ile 3600 üzerinden emekliye sevk edilmek arasında nasıl bir fark var?

2023 yılı birinci dönem katsayılar ile hesaplayacak olursak;

1. Derecenin son kademesine gelmiş ve 30 yıl hizmeti olan, 2800 ek gösterge ile emekliye sevk edilmiş bir memura 12.866,82 TL emekli maaşı bağlanırken 436.287,26 TL’de emekli ikramiyesi ödenecektir.

Aynı durumda fakat 3600 ek gösterge ile emekliye sevk edilmiş bir memura ise 15.798,59 TL emekli maaşı bağlanacakken 535.697,48 TL’de emekli ikramiyesi ödenecektir.

Aradaki fark maaş anlamında 2.931,77 TL, ikramiye olarak ise 99.410,22 TL’dir.

Örneğimize konu astsubay 5434 sayılı Kanunun ek 67 nci maddesinde yazıldığı gibi yüksek ek göstergeli bir görevde en az 6 ay bulunmadığı halde, sadece 2 ay bulunmuş olmasına rağmen, emeklilik açısından yüksek ek göstergeyi nasıl hak edebilmiştir?

Aslında bu sorunun cevabı yine 5434 sayılı Kanunun ek 67 nci maddesi ile ek 73 üncü maddelerinde gizlidir. Zira her iki maddede de atanmış veya seçilmiş olanlara atıf vardır. Yani yüksek ek göstergeli göreve atanan veya seçilenler bu görevde en az 6 ay bulunduklarında emeklilik açısından yüksek ek göstergeye hak kazanabilmektedir.

Fakat eğer buradaki yüksek ek gösterge normal terfi ile elde edilmiş ise bu durumda 6 ay şartı aranmaz.

Örneğimizdeki astsubayın kazanılmış hak aylığı da 2. Dereceye normal terfi ile geldiği için bu ek göstergede sadece 2 ay bulunmuş olsa bile emeklilik açısından 3600 ek göstergeye tabi olacaktır. Sosyal Güvenlik Kurumunun konuya yaklaşımı da bu şekildedir.

Sonuç olarak yüksek ek göstergeli görevlerde bulunmuş olanların emeklilik açısından hangi ek göstergeden yararlanacağını tespit ederken iki hususa dikkat etmek gerekir.

Birincisi yüksek ek göstergeli göreve atamayla mı geldiği yoksa hâlihazırdaki kadrosunda terfi alarak mı geldiği,

İkincisi ise yüksek ek göstergeli görevde kaç ay bulunduğudur.

Eğer yüksek ek göstergeli göreve atamayla gelinmişse bu durumda yüksek ek göstergeli görevde ne kadar bulunulduğuna bakılacak, bu süre 6 aydan fazla ise kişi emeklilik açısından yüksek ek göstergeden yararlandırılacaktır.

Fakat yüksek ek göstergeli göreve atamayla gelen kişi yüksek ek göstergeli görevde 6 aydan daha az süre bulunduysa bu sefer emeklilik açısından yüksek ek göstergeden değil mevcutta atandığı kadronun ek göstergesinden yararlandırılacaktır.

Yok eğer kişi yüksek ek göstergeye halihazırdaki kadrosunda normal terfi alarak ulaşmışsa bu sefer orada ne kadar süre görev yaptığının bir önemi yoktur. Bu kişinin görev süresi 6 aydan azken düşük ek göstergeli bir göreve atanmış olsa bile kesenek farkı ödemek koşuluyla emeklilik açısından yüksek ek göstergeden yararlandırılacak ve emekli olduğunda gerek emekli maaşı gerekse emekli ikramiyesi yüksek ek gösterge üzerinden hesaplanıp kendisine ödenecektir.

Not: Bu kapsama giren, yani terfi ile yükselmesine rağmen 6 aydan fazla bu ek göstergeli görevde bulunmadığı gerekçesiyle emeklilik açısından yüksek ek göstergeden yararlandırılmayan memurlar insan kaynakları birimlerine müracaat ederek bu haktan yararlandırılmayı istemelidirler. Çünkü emeklilikte gerek maaş gerekse ikramiye bakımından ciddi fark oluştuğunu yukarıda açıklamıştık.

Bu kapsamdaki kişilerin geçmişe dönük emekli keseneklerinin nasıl düzeltileceği ve HİTAP kayıtlarının nasıl güncelleneceğini sonraki yazımlarımızda ele alacağız.


İsa ARAS

Trabzon Büyükşehir Belediyesi

Yazarın tüm yazıları için tıklayın


Telegram kanalımıza katılmak için tıklayın >> t.me/iscimemurnet


iscimemur.net’i twitter da takip etmek ister misiniz? Tıklayın

Bir Yorum Yazın

Ziyaretçi Yorumları - 0 Yorum

Henüz yorum yapılmamış.