Özel Hizmet Tazminatı Kadro Derecesine Göre Mi, Kazanılmış Hak Aylık Derecesine Göre Mi Ödenir?

Çalışma hayatı dinamik bir süreçten ibaret olduğu için sürekli yeni gelişmelerle karşılaşıyoruz. Bazen yeni mevzuat düzenlemeleri getirilirken bazen ise mevcut üzerinde bazı değişiklikler yapılabiliyor veya yürürlükteki bir hüküm mülga olabiliyor. Bu dinamik süreci takip etmek gerçekten zor ve yorucudur.

İscimemur.Net olarak personel mevzuatı alanında araştırmalar yapıp araştırmalarımızın neticesinde elde ettiğimiz bilgi birikimini yazıya dönüştürüyor ve siz değerli meslektaşlarımızla paylaşıyoruz.

Bu yazımızda da özel hizmet tazminatının kadro derecesine göre mi yoksa kazanılmış hak aylık derecesine göre mi ödeneceği hususunu ele alacağız. Zira bu hususta maalesef birçok kurumda uygulama birliği bulunmamaktadır.

Bilindiği üzere Devlet memurları, kadro ünvanları dikkate alınmak suretiyle çeşitli hizmet sınıflarına ayrılmışlardır.

Bu hizmet sınıfları dikkate alınarak memurlara bazı ödemeler yapılır. Bu ödemelere 657 sayılı Kanunun Zam ve Tazminatlar başlıklı 152 inci maddesinde belirtilen ödemelerde dâhildir.

Özel Hizmet Tazminatı kadro derecesine göre mi kazanılmış hak aylık derecesine göre mi ödenir?

Bu soruya pek çok kişi peşinen kadro derecesi diye cevap vermektedir. Oysa durum tam olarak öyle değildir.

Öncelikle soruya cevap ararken yararlanacağımız mevzuat kaynaklarını sıralayalım.

1-) 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu

2-) Devlet Memurlarına Ödenecek Zam ve Tazminatlara İlişkin Karar Bakanlar Kurulu Kararı

3-) 160 seri no.lu Devlet Memurları Kanunu Genel Tebliği

657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun Zam Ve Tazminatlar başlıklı 152 inci maddesinde;

“…

II – Tazminatlar: Görevin önem, sorumluluk ve niteliği, görev yerinin özelliği, hizmet süresi, kadro ünvan ve derecesi ve eğitim seviyesi gibi hususlar göz önüne alınarak bu Kanunda belirtilen en yüksek Devlet Memuru aylığının (ek gösterge dahil) brüt tutarının, …” şeklinde düzenleme yer almaktadır.

Devlet Memurlarına Ödenecek Zam ve Tazminatlara İlişkin hükümleri içeren Bakanlar Kurulu Kararı ile bu kararın uygulanmasında ortaya çıkacak tereddütleri gidermek için hazırlanan 160 seri no.lu Devlet Memurları Kanunu Genel Tebliği halen yürürlükte olan kaynaklardır.

657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun Zam ve Tazminatlar başlıklı 152 inci maddesinde tazminatların ödenmesi bakımından memurun kadro ünvan ve derecesine bakılacağı ifade edilmektedir.

Bu ifadeden özel hizmet tazminatının ödenmesinde kadroya ait unvan ve bu kadroya ait derecenin yani kadro derecesinin anlaşılacağı yorumunu yapabilir miyiz?

Bu sorunun cevabını bulmak için mevzuat hükümlerini biraz daha detaylı incelediğimizde aslında bu yorumun tam olarak doğru olmadığını görebiliriz.

Yazımızı üç bölüm halinde ele alacağız.

1. BÖLÜMDE: II Sayılı Cetvelin (A) Üst Yönetim Ve Genel İdare Hizmetleri başlıklı bölümünün 1. ve 17. Gruplar arasında bulunan kadro ünvanlarını,

2. BÖLÜMDE: II Sayılı Cetvelin (C) Avukatlık Hizmetleri, (E) Teknik Hizmetler Sınıfı, (F) Sağlık Hizmetleri Sınıfı bölümlerinin kadro ünvanlarını,

3. BÖLÜMDE: III Sayılı cetvelin G bölümünde yer alıp bu kapsama giren kadro ünvanlarını,

Örneklerle birlikte ele alacağız.

1. BÖLÜM:

 II Sayılı Cetvelin (A) Üst Yönetim Ve Genel İdare Hizmetleri başlıklı bölümünün 1. ve 17. Gruplar arasında bulunan kadro ünvanları

Devlet Memurlarına Ödenecek Zam ve Tazminatlara İlişkin Karara ekli 2 sayılı cetvelin Üst Yönetim ve Genel İdare Hizmetleri Bölümüne bakıldığında buradaki tablonun Sıra No-Kadro Unvanı-Kadro Derecesi-Tazminat Oranı (%) kısımlarından oluştuğu görülecektir. Yani ilgili memurun özel hizmet tazminatı oranı belirlenirken memurun kadro derecesi esas alınacaktır.

Bu durumun istisnası ise Kararın Kazanılmış hak aylık dereceleri kadro derecelerinin üzerinde bulunanlar Başlıklı 10 uncu maddesidir. Mezkur madde de;

“Kanun ve kanun hükmünde kararnamelerle bir derece verilenler ile kazanılmış hak aylık dereceleri 657 sayılı Kanun hükümleri uyarınca kadro derecelerinin üzerine yükseltilenlerin zam ve tazminatları; bulundukları kurumda, yükselinen derecede kendi kadro unvanlarıyla aynı adı taşıyan kadroların dereceleri için öngörülen puan ve oranlar esas alınarak ödenir…” denilmekte olup,

160 seri no.lu Devlet Memurları Kanunu Genel Tebliğinin A- Cetvellerin Kontrol, Onay ve Dağıtımına İlişkin Açıklamalar başlıklı maddesinde de;

“c) Kararın 10 uncu maddesinin birinci fıkrasında hüküm altına alındığı ve bu Tebliğin “E-Uygulamaya İlişkin Ortak Açıklamalar” bölümünün 7 inci sırasında da belirtildiği üzere, kazanılmış hak aylıkları bir üst dereceye yükseltilen personel için her belediye, her bağlı kurum ve kuruluş kendi kadroları arasında yükseltilen derecede “aynı adı taşıyan” bir kadro olup olmadığına bakacak (benzer kadro unvanı emsal teşkil etmeyecektir); eğer “aynı adı taşıyan kadro unvanı” yoksa kazanılmış hak aylığının yükseltildiği derece için öngörülen zam ve tazminat ödenmeyecektir.

Örnek: (X) Belediyesinde 5 inci derece kadroda bulunan ve kazanılmış hak aylığı 4 üncü dereceye yükseltilen bir Zabıta Memuruna, eğer söz konusu belediyede 4 üncü derecede Zabıta Memuru kadrosu yoksa 4 üncü derecenin zam ve tazminatı ödenmeyecek, kendisine kadrosunun bulunduğu 5 inci derece esas alınarak ödeme yapılacaktır.” denilmektedir.

Bu kısmı örneklerle açıklayalım;

Örnek 1 –Lise mezunu Mehmet Bey A Belediyesinde İtfaiye Eri olarak çalışmaktadır. Mehmet Beyin kadro derecesi 5 olup kazanılmış hak aylığına esas derecesi ise 4 tür.

A Belediyesinde 4. Dereceli İtfaiye Eri Kadrosu bulunmamaktadır. Bu nedenle Mehmet Beye 5. Dereceye ait özel hizmet tazminatı ödenecek olup bu oran 49+12= 61’dir.

Eğer A Belediyesinde 4. Dereceli İtfaiye Eri kadrosu bulunmuş olsaydı Mehmet Beye bu sefer 55+12 =67 oranı üzerinden tazminat ödemesi yapılacaktı.

Devlet Memurlarına Ödenecek Zam ve Tazminatlara İlişkin Bakanlar Kurulu Kararının Esas alınacak sınıf, kariyer, kadro ve görev unvanları başlıklı 3 üncü maddesinde;

“… II sayılı Cetvelin (A), (B) ve (D) bölümlerinde yer alan özel hizmet tazminatının ödenmesinde; 1) Kurumların 2 sayılı Genel Kadro ve Usulü Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesine ekli cetvellerinde yer alan kadro unvanları, …

b) … II sayılı Cetvelin (C), (E) ve (F) bölümlerinde yer alan özel hizmet tazminatının ödenmesinde, anılan bölümlerde ayrıca belirtilen istisnai durumlar hariç olmak üzere, personelin işgal ettiği kadronun sınıfı ve kariyeri, …. Esas alınır” hükmü yer almaktadır.

Yine aynı kararın Kazanılmış hak aylık dereceleri kadro derecelerinin üzerinde bulunanlar başlıklı 10 uncu maddesinde;

“Madde 10 – (1) Kanun ve kanun hükmünde kararnamelerle bir derece verilenler ile kazanılmış hak aylık dereceleri 657 sayılı Kanun hükümleri uyarınca kadro derecelerinin üzerine yükseltilenlerin zam ve tazminatları; bulundukları kurumda, yükselinen derecede kendi kadro unvanlarıyla aynı adı taşıyan kadroların dereceleri için öngörülen puan ve oranlar esas alınarak ödenir. Aylıklarının yükseltildiği derecede, 2 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesine ve 399 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye ekli kurumlarına ait cetvellerde kendi kadro unvanlarıyla aynı adı taşıyan kadro unvanı bulunmayanlara, bulundukları kadro derecelerinin karşılığı olan zam ve tazminatların ödenmesine devam olunur.” denilmektedir.

Bu hususla ilgili 160 seri no.lu Devlet Memurları Kanunu Genel Tebliğinin E- Uygulamaya İlişkin Ortak Açıklamalar başlıklı 7 inci fıkrasında da aynı ifadeler yer almaktadır.

Örnek 2- Büyükşehir Belediyelerinde görev yapan Şube Müdürleri için;

3. Dereceli kadroda Şube Müdürü olarak görev yapan ve kazanılmış hak aylığı 2. Derecenin 1. Kademesine yükseltilen bir personele, kurumunda 2. Dereceli Şube Müdürü kadrosu bulunması halinde %120, kurumunda 2. Dereceli Şube Müdürü kadrosu bulunmaması halinde ise %100 oranında özel hizmet tazminatı ödenecektir.

Peki bu husus büyükşehir belediyesi statüsünde olmayan diğer belediyelerde görevli müdürler için nasıl uygulanır?

Bakanlar kurulu kararında “…yükselinen derecede kendi kadro unvanlarıyla aynı adı taşıyan kadroların…” bulunması açık bir şekilde belirtilmiştir. Bu kapsamda büyükşehir belediyeleri hariç diğer belediyelerde bu durum söz konusu değildir.

Örneğin diğer belediyelerde İnsan Kaynakları Ve Eğitim Müdürü 1 tanedir. Dolayısıyla bu kişinin kadro derecesinin üzerine yükselmesi durumunda o belediyede aynı adı taşıyan bir kadro olamayacaktır.

Örnek 3- 2. Dereceli kadroda İnsan Kaynakları Ve Eğitim Müdürü olarak görev yapan ve kazanılmış hak aylığı 1. Derecenin 1. Kademesine yükseltilen bir personele, kurumunda aynı adı taşıyan bir kadro olamayacağından dolayı % 155 oranı üzerinden özel hizmet tazminatı ödenmeyip % 120 oranı üzerinden özel hizmet tazminatı ödenecektir.

Zira Belediye ve Bağlı Kuruluşları İle Mahalli İdare Birlikleri Norm Kadro İlke ve Standartlarına Dair Yönetmeliğe ekli 4 sayılı cetvelde bu müdürlükler isim isim sayılmıştır. Dolayısıyla mevzuatta belirtilen aynı adı taşıyan bir kadro şartı gerçekleşmemektedir.

Kazanılmış hak aylık derecesindeki yükselişe denk gelen kadro derecesinin dolu veya boş olmasının önemi var mı?

Mevzuatta yer alan aynı adı taşıyan kadro ifadesinde kadronun varlığına vurgu yapıldığı dolu ya da boş olması hususunda bir sınırlandırmaya gidilmediği ortadadır. Dolayısıyla kazanılmış hak aylığının kadro derecesinin üzerine çıkması durumunda kazanılmış hak aylık derecesinden bir kadronun o kurumda var olması önemli olacak, ilgili kadronun dolu ya da boş olmasına bakılmayacaktır.

Yükselinen derecede aynı adı taşıyan kadronun bulunması fakat daha sonra bu kadronun dolu veya boş kadro derece değişikliği neticesinde değişmesi durumunda nasıl bir yol izlenecektir.  

Örnek 4- A Belediyesinde Veri Hazırlama Kontrol İşletmeni olarak çalışan Yasemin Hanımın kadro derecesi 5 olup kazanılmış hak aylığı ise 4. Dereceye yükseltilmiştir. Belediyesinde 4. Dereceli boş / dolu Veri Hazırlama ve Kontrol İşletmeni kadrosunun bulunması nedeniyle Yasemin Hanıma 4 üncü dereceye ait % 55 oranında özel hizmet tazminatı ödenecektir.

Fakat Belediye meclisince 4. Dereceli boş / dolu Veri Hazırlama ve Kontrol İşletmeninin kadro derecesi 3 üncü dereceye yükseltilmiştir. Bu durumda Yasemin Hanıma % 55 oranında özel hizmet tazminatı ödenmeye devam edilebilir mi?

Daha öncede ifade ettiğimiz üzere ilgili mevzuatta yükselinen derecede aynı adı taşıyan kadronun bulunması şartı getirilmiştir. Burada iki farklı değerlendirme yapılabilir.

1- Kişinin kazanılmış hak aylığının yükseltildiği tarihte aynı adı taşıyan kadronun bulunması nedeniyle bu durum kişi lehine kazanılmış hak sayılmalıdır.

2-Uygulamada açık bir şekilde aynı adı taşıyan bir kadronun bulunması şartı getirilmiş bu nedenle bu kadronun yükseltilmesi neticesinde % 55 oranında özel hizmet tazminatı ödemesine son verilerek % 49 oranında özel hizmet tazminatı ödenmelidir.

Bizim değerlendirmemiz ise 2 inci uygulama yönündedir.

Sonuç;

II Sayılı Cetvelin (A) Üst Yönetim Ve Genel İdare Hizmetleri başlıklı bölümünün 1 inci ve 17 inci gruplar arasında bulunan kadro ünvanları ile ilgili olarak ilgililerin kadro derecelerinin dikkate alınacağı,

Kazanılmış hak aylıkları kadro derecelerinin üzerine yükseltilenlerin ise yükseltilen derecede aynı adı taşıyan dolu veya boş bir kadronun bulunması halinde bu kadro derecesi dikkate alınarak özel hizmet tazminatının ödeneceğini, kazanılmış hak aylığının yükseltildiği derecede aynı adı taşıyan dolu veya boş kadro unvanı yoksa mevcut kadro derecesine göre özel hizmet tazminatının ödeneceğini değerlendirmekteyiz.

2. BÖLÜM:

II Sayılı Cetvelin (C) Avukatlık Hizmetleri, (E) Teknik Hizmetler Sınıfı, (F) Sağlık Hizmetleri Sınıfı bölümlerinin kadro ünvanlarını

Bu hizmet sınıflarında ve mezkur kararın diğer bazı sınıf ve bölümlerinde yer alan kadroların özel hizmet puanları aylık aldıkları dereceler dikkate alınarak tespit edilecektir. Yani özel hizmet tazminatının belirlenmesinde kazanılmış hak aylık derecesi dikkate alınacaktır. Zira Kararın ilgili bölümlerinde “1-4 Derecelerden aylık alanlar”, “Diğer derecelerden aylık alanlar” şeklinde düzenleme yapılarak aylık alınan dereceye yani ilgili memurun kazanılmış hak aylık derecesine veya bazı durumlar için ödemeye esas derecesine vurgu yapılmıştır.

Örnekle açıklayalım;

Örnek 5- Semih Bey mühendis olarak K Belediyesinde çalışmaktadır. Semih Beyin kadro derecesi 5 kazanılmış hak aylığı ise 4. Derecenin 1. Kademesidir.

Semih Beyin özel hizmet tazminatı %152 puan üzerinden mi yoksa % 160 puan üzerinden mi hesaplanacaktır?

Bu hususla ilgili olarak cetvellerde açıkça ödemeye esas derecenin dikkate alınacağı ifade edilmiştir. Zira Zam ve Tazminatlar Kararnamesine ekli 2 sayılı cetvelin Teknik Hizmetler bölümüne bakılacak olursa;

1-4 derecelerden aylık alanlar 160

Diğer derecelerden aylık alanlar 152

İfadesi görülebilir.

Not: Ek ödemenin düzenlendiği 375 sayılı KHK’nın ilgili cetvellerdin de “1-2 dereceden aylık alanlar” , “3-4 dereceden aylık alanlar” vesaire şeklinde bir düzenleme mevcuttur. Gerek özel hizmet tazminatının düzenlendiği zam ve tazminatlar kararnamesinin bazı bölümlerinde, gerekse ek ödemenin düzenlendiği 375 sayılı KHK’da aylık alınan dereceye vurgu yapılmıştır.

Bu nedenle 4. Derecenin 1. Kademesinden maaş alan Semih Beyin özel hizmet tazminatı % 160 puan üzerinden hesaplanacaktır.

Ele aldığımız bu hususa ilişkin olarak kurumlar arasında maalesef uygulama birliği bulunmamaktadır. Konu hakkında hala tereddütü bulunan kurumların hem personel açısından mağduriyete sebebiyet vermemek hem de kamu zararı oluşturacak bir uygulama içerisine girmemek için ilgili mercilerden görüş istemeleri yerinde olacaktır.

3. BÖLÜM:

III Sayılı cetvelin G bölümünde yer alıp bu kapsama giren kadro ünvanları

Kararın Diğer Tazminatlar başlıklı III Sayılı cetvelin G bölümünde 657 sayılı Devlet Memurları Kanununda belirtilen hizmet sınıflarında çalışıp da özel hizmet tazminatı ile bu cetvelin yukarıdaki sıralarında sayılan tazminatlardan yararlanamayan personel düzenlenmiştir.

Bu grupta kadro dereceleri 5 ila 15. derecede olan memurların özel hizmet tazminatı puanları düzenlenmiştir.

Bu düzenleme içerisinde özel hizmet tazminatının hak edilmesinde kadro derecesi ifadesi yer almamakla birlikte  ilgililerin aylık aldığı dereceler yani kazanılmış hak aylığına ait derecenin dikkate alınması gerektiği vurgulanmıştır. Zira ilgili bölüm “8-15 Derecelerden aylık alanlar” ve “Diğer derecelerden aylık alanlar” şeklinde iki kısma ayrılmıştır.

Örnek 6-  Sami Beyin kadro derecesi 9 olup kazanılmış hak aylığı ise 9 derecenin 1 kademesidir.

Sami Beyin kadro derecesi  657 sayılı Kanunun 45 inci maddesine istinaden 6 ncı dereceye yükseltilmiştir.

Sami Beyin kadro derecesi her ne kadar 6. Dereceli kadroya yükseltilmiş olsa bile 9 uncu derecenin 1 kademesinden aylık almaya devam edecektir. O halde Sami Beyin özel hizmet tazminatı oranı “8-15 Derecelerden aylık alanlar” kısmı dikkate alınarak belirlenecek ve % 49 değil %48 oranı üzerinden hesaplanacaktır.

Sonuç olarak G bölümünden özel hizmet tazminatı alan ilgililerin özel hizmet puanı belirlenirken kadro dereceleri değil aylık aldığı dereceler dikkate alınacaktır.

Takdir okuyucunundur…

Mehmet YURDCU

Tavşanlı Belediyesi  / Kütahya

Yazarın Tüm Yazıları İçin Tıklayın

Whatsapp Kanalımıza katılmak için tıklayın