5434 sayılı Kanuna tabi memura fazla ödenen maaşa ilişkin geri alınacak para hesabı ve EXCEL hesap tablosu

5434 sayılı Kanuna tabi memura fazla ödenen maaşa ilişkin geri alınacak para hesabı ve EXCEL hesap tablosu

Bilindiği üzere Devlet memurları maaşlarını aybaşında (her ayın 15 inde)  peşin olarak almaktadır.

Devlet memurları kanunda yazılı sebeplerle ücretsiz izne ayrılarak çalışma hayatına ara verebilecekleri gibi istifa ederek veya çeşitli nedenlerle görevlerine son verilerek memurlukla ilişikleri de kesilebilir.

Bu gibi durumlarda memurların ücretsiz izne ayrıldıkları tarihi veya görevlerine son verilme tarihini takip eden günden itibaren fazla ödenen tutarların ilgililerden geri alınması gerekmektedir. Geri alınacak tutar ise Muhasebat Genel Müdürlüğü Genel Tebliğine istinaden hesaplanmaktadır.

Mezkûr tebliğ 2004 yılında yayınlanmış olup halen geçerliliğini korumakla birlikte mevzuatımızda meydana gelen yeni değişikliklerle birlikte bazı hususlarda farklılıklar oluşmuştur.

Belediyeler 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununa göre genel yönetim kapsamında değerlendirilmektedir.

Bu yazımızda 5434 sayılı kanuna tabi memurlar hakkında değerlendirmeler yapacak ve geri alınacak para hesabına ilişkin bilgiler vereceğiz. Hesaplamaya ilişkin EXCEL tablomuzu ise yazımızın sonundaki linkten indirebilirsiniz…

Yukarıda bahsi geçen Kişilerden Alacaklar Tebliğinin “B-AYLIKLARINI ALDIKTAN SONRA GÖREVİNDEN AYRILANLAR İLE İLGİLİ İŞLEMLER” başlıklı bölümünde;

“…Genel bütçe dışındaki saymanlıklarda ise, Sayıştay Genel Kurulunun 12/02/1981 tarihli ve 4107/1 sayılı Kararı uyarınca; fazla tahakkuk ettirilen tutarın tamamı olan 430.190 bin Lira (5434 sayılı Kanunun 87 nci maddesine göre, emeklilik keseneklerini toptan geri almaya hak kazanılmış ise, Devletçe verilen emeklilik keseneği tutarı dahil edilmek suretiyle, 506.820 bin Lira) ilgili memur adına borç kaydedilecektir. Çünkü, kişinin hakedişinden kesilen vergi katma bütçeye kalmamakta, genel bütçeye ödenmektedir. Şu kadar ki, memura peşin ödeme yapılırken kesilen vergiler ilgili vergi dairesine yersiz ve fazla ödenmiş olacağından, vergi dairesinden red ve iade talebinde bulunabilecektir. Bu nedenle, verginin henüz vergi dairesine ödenmediği durumlarda bu tutarın, emanet hesabında kayıtlı vergi tutarından (ilgili bölümlerden) kişinin borcuna mahsuben red ve iade edilebilir.” Şeklinde bir hüküm yer almaktadır.

Belediyelerde 5434 sayılı Kanuna tabi olup maaş aldıktan sonra istifa ederek memuriyetten ayrılanlardan geri alınacak para hesabı yapılırken nelere dikkat edilmelidir?

1-) Öncelikle ödenen ve ödenmesi gereken tutarların tespit edilmesi gerekir.

2-) Memura peşin ödeme yapılırken kesilen vergiler ilgili vergi dairesine yersiz ve fazla ödenmiş olacağından, vergi dairesinden red ve iade talebinde bulunulacaktır.

Bu nedenle;

Verginin henüz vergi dairesine ödenmediği durumlarda bu tutarın emanet hesabında kayıtlı vergi tutarından (ilgili bölümlerden) kişinin borcuna mahsuben red ve iade edilebilir.

Fakat söz konusu tutarların vergi dairelerine ödenmiş olduğunu varsaydığımızda bu hususu iki ana başlık altında değerlendirmek daha doğru olacaktır.

-Personel ile ilgili olarak;

Bilindiği üzere 2022 yılında yürürlüğe giren düzenlemeyle birlikte asgari ücretle çalışanlar gelir ve damga vergisinden muaf tutulurken tüm çalışanlara da asgari ücretlinin muaf olduğu tutar kadar gelir ve damga vergisi muafiyeti getirilmişti.

Dolayısıyla memur bir aylık maaşını peşin aldığında gelir ve damga vergisi muafiyetinden tam olarak yararlanmakta fakat bir aylık çalışma süresini doldurmadan memuriyetten ayrıldığında yapılan hesaba göre ilk başta yararlandığı muafiyetten daha az tutarda gelir ve damga vergisi muafiyetinden yararlanması gerektiği ortaya çıkmaktadır.

Bu nedenle çalışanın fazla faydalanmış olduğu muafiyet tutarı kadar kısım kişiden alınacak tutara eklenmelidir.

-Vergi Dairesi ile ilgili olarak;

Fazla kesilen gelir veya damga vergisi tutarı üzerinden çalışanın fazla faydalanmış olduğu tutarlar düşüldükten sonra kalan kısmın Vergi dairesine ödenecek tutarlardan düşülmesi yerinde olacaktır.

3- 5434 Sayılı Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanunu’nun Sandığın Geliri ve Tahsil Şekilleri başlıklı 14 üncü maddesinde;

“…

a) İştirakçilerin emeklilik keseneğine esas aylık tutarları üzerinden her ay kesilecek %16emeklilik kesenekleri;

Ay başlarından sonra vazifeye girenlerin o aya ait eksik aylık veya ücretlerinden kesenek alınmaz. Ay başlarından sonra vazifeden ayrılanların eksik aylık veya ücretlerinden tam kesenek alınır…” denilmektedir.

Bu bağlamda ilgili kişinin 1 gün çalışması durumunda bile gerek kurum gerekse kişi kesintileri tam olacaktır.

Bu husus ile Kişilerden Alacaklar (16) tebliğinde “….Ay başlarından sonra aylığını alıp görevinden çekilen memurdan geri alınması gereken emeklilik keseneği, memur 5434 sayılı Kanunun 87 nci maddesi hükümlerinden yararlanmak suretiyle birikmiş keseneklerini geri almaya hak kazanmışsa, haksız iktisabı nedeniyle memur adına ilgili hesaplara borç kaydedilerek Borçlar Kanununun 66 ncı maddesinde belirtilen bir yıllık zaman aşımı süresi içinde tahsil edilecektir.” Denildiğinden Memurun kıdem yılı 5 yıldan az olanlarla 10 yıldan çok olanların Emekli Keseneği Devlete ait olan %20 kişinin borcuna eklenmez.

Fakat hizmet yılı 5 yılla 10 yıl arasında olanların borcuna %20 ‘lik (Devlete ait olan) kısım eklenecek bu gibi durumlarda memurun almış olduğu net ücreti aşan iadeler oluşabilmektedir.

Yukarıda belirtilen hususlarla doğrultusunda;

İscimemur.net yazarları olarak hazırladığımız, 5434 sayılı Kanuna tabi memurlardan geri alınacak maaş tutarının hesaplanmasında kullanılabilecek excel formunu siz değerli okurlarımızın kullanımına sunuyoruz.

Ayrıca Kocaeli Büyükşehir Belediyesi İnsan Kaynakları ve Eğitim Daire Başkanlığı bünyesinde görev yapan meslektaşlarımıza konu hakkında desteklerinden dolayı teşekkür ederiz…

NOT: 28 Kasım 2023 tarihli Resmi Gazete ‘de FAZLA VEYA YERSİZ ÖDENEN AYLIKLARIN GERİ ALINMASI ile ilgili olarak MUHASEBAT GENEL MÜDÜRLÜĞÜ GENEL TEBLİĞİ (83)  yayımlanmış olup bununla birlikte 16 seri no.lu tebliğ yürürlükten kaldırılmıştır.

>KİŞİ BORCU HESAP TABLOSU (5510)

>KİŞİ BORCU HESAP TABLOSU (5434)

Mehmet YURDCU

Tavşanlı Belediyesi  / Kütahya

Yazarın Tüm Yazıları İçin Tıklayın…

Whatsapp Kanalımıza katılmak için tıklayın…

iscimemur.net’i twitter da takip etmek ister misiniz? Tıklayın