Belediyelere verilen OHAL kapsamında uygulanan ilave tedbirlerin kaldırılması talepli dilekçeler

OHAL Kapsamında Uygulanan İlave Tedbirlerin Kaldırılması Talepli Dilekçeler

15 Temmuz darbe girişiminden sonra olağanüstü hâlin ilan edilmesi ve bu kararın TBMM tarafından onaylanmasını takip eden süreçte Cumhurbaşkanı’nın başkanlığında toplanan Bakanlar Kurulu tarafından Anayasa’nın (mülga) 121. maddesine dayanılarak olağanüstü hâl KHK’ları çıkarılmıştır.

KHK’lar ile olağanüstü hâlin ilanına sebep olan tehdit ve tehlikelerin bertaraf edilmesi amacıyla kişi ve kuruluşlara yönelik birtakım tedbirler öngörülmüştür. Bu kapsamda terör örgütleriyle bağlantısı olduğu gerekçesiyle çok sayıda kamu görevlisi kamu görevinden çıkarılmış, öğrencilerin mevcut eğitim kurumlarıyla ilişiği kesilmiş, yükseköğretim kurumları, dernekler, vakıflar, radyo ve televizyon kuruluşları, gazete ve dergiler kapatılmıştır.

Kamu görevinden çıkarma ya da kuruluşların kapatılmasının hukuki sonuçları bir idari işleme gerek olmaksızın, doğrudan KHK hükümleri ile doğmuştur. Doğrudan olağanüstü hâl KHK’ları ile uygulanan tedbirler herhangi bir idari işleme dayanmadığından bu tedbirlere karşı idari yargı mercilerinde dava açma imkânı bulunmamaktadır.

685 sayılı KHK ile olağanüstü hâl kapsamında başka bir işlem tesis edilmeksizin, doğrudan KHK ile tesis edilen işlemlere ilişkin başvuruları değerlendirmek ve karara bağlamak üzere Olağanüstü Hal İşlemleri İnceleme Komisyonu (Komisyon) kurulmuştur. Daha önce de ifade edildiği üzere bu KHK 7075 sayılı Kanun’la TBMM tarafından kabul edilerek yasalaşmıştır.

Olağanüstü hâl kapsamında çıkarılan KHK’lar ile doğrudan uygulanan tedbirlere bağlı olarak birtakım ilave tedbirlerin de uygulanması öngörülmüştür. Örneğin 15/8/2016 tarihli ve 672 sayılı Olağanüstü Hal Kapsamında Kamu Personeline İlişkin Alınan Tedbirlere Dair KHK’nın 2. maddesinin (1) numaralı fıkrasının (a) bendinde, KHK’ya ekli (1) sayılı listede yer alan kişilerin kamu görevinden çıkarıldığı belirtildikten sonra (2) numaralı fıkrasında, bu kişilerin mahkûmiyet karan aranmaksızın rütbe ve/veya memuriyetlerinin alınması, yeniden kamu hizmetinde istihdam edilmemeleri, uhdelerinde bulunan her türlü mütevelli heyet, kurul, komisyon, yönetim kurulu, denetim kurulu, tasfiye kurulu üyeliği ve sair görevlerinin sona ermiş sayılması, silah ruhsatlarının, gemi adamlığına ilişkin belgelerinin, pilot lisanslarının ve pasaportlarının iptal edilmesi, oturdukları kamu konutlarından veya vakıf lojmanlarından tahliye edilmeleri, özel güvenlik şirketlerinin kurucusu, ortağı ve çalışanı olarak görev alamamaları gibi kamu görevinden çıkarmaya bağlı olarak ilave tedbirlerin uygulanması öngörülmüştür.

Yine 3/10/2016 tarihli ve 675 sayılı Olağanüstü Hal Kapsamında Bazı Tedbirler Alınması Hakkında KHK’nın 2. maddesinin (1) numaralı fıkrasında, resen emekliye sevk edilenler, kendi isteğiyle emekli olanlar veya meslekten veya devlet memurluğundan çıkarılanlar ile müstafi sayılanlardan millî güvenliğe tehdit oluşturduğu tespit edilen FETÖ/PDY’ye aidiyeti, iltisakı veya bu örgütle irtibatı olan ve ekli (2) sayılı listede yer alanların rütbelerinin alınacağı belirtildikten sonra bu kişilerin görev yaptıkları teşkilata ve kamu görevlerine yeniden kabul edilmeyecekleri, doğrudan veya dolaylı görevlendirilemeyecekleri, uhdelerinde taşımış oldukları mesleki unvanları ve sıfatlarını kullanamayacakları, bu unvan ve sıfatlarına bağlı olarak sağlanan haklardan yararlanamayacakları, uhdelerinde bulunan her türlü mütevelli heyet, kurul, komisyon, yönetim kurulu, denetim kurulu, tasfiye kurulu üyeliği ve sair görevlerin de sona ermiş sayılacağı, silah ruhsatlarının, emekli polis kimliklerinin, gemi adamlığına ilişkin belgelerinin, pilot lisanslarının ve ilgili pasaport birimlerince pasaportlarının iptal edileceği, bu kişilerin özel güvenlik şirketlerinin kurucusu, ortağı ve çalışanı olamayacakları hüküm altına alınmıştır.

Olağanüstü Hal döneminde çıkartılan KHK lar kapsamında kamu görevinden ihraç edilen personel hakkında;  “ mahkûmiyet kararı aranmaksızın rütbe ve/veya memuriyetleri alınır ve bu kişiler görev yaptıkları teşkilata yeniden kabul edilmezler; bir daha kamu hizmetinde istihdam edilemezler, doğrudan veya dolaylı olarak görevlendirilemezler; bunların uhdelerinde bulunan her türlü mütevelli heyet, kurul, komisyon, yönetim kurulu, denetim kurulu, tasfiye kurulu üyeliği ve sair görevleri de sona ermiş sayılır. Bunların silah ruhsatları, gemi adamlığına ilişkin belgeleri ve pilot lisansları iptal edilir ve bu kişiler oturdukları kamu konutlarından veya vakıf lojmanlarından onbeş gün içinde tahliye edilir. Bu kişiler özel güvenlik şirketlerinin kurucusu, ortağı ve çalışanı olamazlar. Bu kişiler hakkında bakanlıkları ve kurumlarınca ilgili pasaport birimine derhal bildirimde bulunulur. Bu bildirim üzerine pasaport birimlerince pasaportlar iptal edilir. (3) Birinci fıkra kapsamında kamu görevinden çıkarılanlar, varsa uhdelerinde taşımış oldukları büyükelçi, vali gibi unvanları ve müsteşar, kaymakam ve benzeri meslek adlarını ve sıfatlarını kullanamazlar ve bu unvan, sıfat ve meslek adlarına bağlı olarak sağlanan haklardan yararlanamazlar.,” şeklindeki ilave tedbirler uygulanmıştır.

Anayasa Mahkemesinin 24.12.2019 tarihli, 2018/74 E. Ve 2019/92 K. Sayılı kararında; 685 sayılı KHK nin “Komisyonun görevleri başlıklı 2. maddesinin 3. fıkrasında yer alan ve daha sonra KHK yı denetimden geçiren TBMM nin çıkardığı 7075 sayılı Kanunun aynı başlıklı 2. maddesinin 3. fıkrası olan, “Bu maddede belirtilen işlemlere bağlı olarak olağanüstü hal kapsamında yürürlüğe koyulan kanun hükmünde kararnamelerde yer alan ilave tedbirler ile kanun yolunun açık olduğu işlemlerde ayrıca başvuru yapılamaz.” hükmünde bulunan “ilave tedbirler ile” ibaresini, “Temel hak ve hürriyetlerin korunması” başlıklı Anayasa m. 40 ile güvence altına alınan etkili başvuru hakkına (etkili başvuru hakkı, İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesinin 13. maddesi ile de güvence altına alınmıştır) aykırı bularak, oy çokluğu ile verdiği bir kararla iptal etmiştir.

Kamu görevinden ihraç edilenlerin yukarıda anılan hakların iadesi ile kamu dışındaki sektörlerde çalışma imkanı elde etmesi mümkündür. Anayasanın 49. Maddesinde Çalışma Hürriyeti bütün vatandaşlara tanınmıştır. Anayasa Mahkemesi son olarak 18/11/2020 tarihli kararında 2018/9118 nolu bireysel başvuru hakkında, KHK ile kamu görevinden çıkarılan kişilerin avukatlık yapabilmesinin mümkün olduğuna karar vermiştir.

7256 sayılı Kanunun 41. maddesi uyarınca  7075 sayılı Olağanüstü Hal İşlemleri İnceleme Komisyonu Kurulması Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabul Edilmesine Dair Kanuna eklenen Geçici Madde 4 hükmü uyarınca yukarıda anılan ilave tedbirler kapsamında ki hakların iadesi için başvuruda bulunma imkanı getirilmiştir.

7256 sayılı Kanunun 41. Maddesine göre; 1/2/2018 tarihli ve 7075 sayılı Olağanüstü Hal İşlemleri İnceleme Komisyonu Kurulması Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabul Edilmesine Dair Kanuna aşağıdaki geçici madde eklenmiştir.

“İlave tedbirler için başvuru yolu

GEÇİCİ MADDE 4 – (1) Bu Kanunun 2 nci maddesinde belirtilen işlemlere bağlı olarak olağanüstü hal kapsamında kabul edilen kanunlarda yer alan ilave tedbirlere karşı hakkında tedbir uygulanan kişi, kanuni temsilcisi ya da mirasçıları tarafından tedbiri uygulayan veya tedbirle ilgili olan kamu kurum ve kuruluşlarına bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç ay içinde başvurulur. Kamu kurum ve kuruluşları, başvuru üzerine yapacağı inceleme sonucuna göre en geç altı ay içinde başvurunun reddine veya tedbirin kaldırılmasına karar verir. 15/7/1950 tarihli ve 5682 sayılı Pasaport Kanununun ek 7 nci maddesi hükmü saklıdır.

(2) Başvuruların incelenmesi ve sonuçlandırılması için kamu kurum ve kuruluşları bünyesinde komisyon kurulabilir.

(3) Kamu kurum ve kuruluşları bu madde kapsamında yapılacak başvuruların sonuçlandırılması için her türlü bilgi ve belgeyi ilgililerden talep edebilir.

(4) Soruşturmanın gizliliğine ve Devlet sırlarına ilişkin ilgili mevzuat hükümleri saklı kalmak kaydıyla kurum ve kuruluşlar ile yargı mercileri, başvuru kapsamında ihtiyaç duyulan her türlü bilgi ve belgeyi gecikmeksizin başvuru yapılan kamu kurum ve kuruluşlarına göndermek veya yerinde incelenmesine imkân sağlamak zorundadır.

(5) Bu madde kapsamındaki çalışmalarda kamu kurum ve kuruluşlarınca görevlendirilenler, görevlerini yerine getirdikleri sırada edindikleri kamuya, ilgililere ve üçüncü kişilere ait gizlilik taşıyan bilgileri, kişisel verileri, ticari sırları ve bunlara ait belgeleri, bu konuda kanunen yetkili kılınan mercilerden başkasına açıklayamaz, kendilerinin veya üçüncü kişilerin yararına kullanamaz. Bu yükümlülük görevden ayrılmalarından sonra da devam eder.

(6) Bu madde ile olağanüstü hal kapsamında kabul edilen kanunlarda yer alan ilave tedbirlere karşı kamu kurum ve kuruşlarına yapılan başvurular hakkında karar verenlerin görev ve fiillerine ilişkin hukuki, idari, mali ve cezai sorumlulukları hakkında 6755 sayılı Kanunun 37 nci maddesi uygulanır.

(7) Kamu kurum ve kuruluşlarının kararlarına karşı Hâkimler ve Savcılar Kurulunca belirlenecek Ankara idare mahkemelerinde iptal davası açılabilir.

(8) Bu madde uyarınca yetkili olmayan kamu kurum ve kuruluşuna yapılan başvurular yetkili olduğu değerlendirilen kamu kurum ve kuruluşuna gönderilir ve durum başvurana bildirilir.

(9) Bu maddenin uygulanmasına ilişkin ortaya çıkabilecek ihtilafları gidermeye Cumhurbaşkanlığı yetkilidir.”

İçişleri Bakanlığı İller İdaresi Genel Müdürlüğü’nün 16.02.2021 tarihli Genelgesinde;  7075 sayılı  Kanunun “ilave tedbirler için başvuru” başlıklı 4,üncü maddesi uyarınca Bakanlığımıza müracaatların değerlendirilmesinin;  Mahalli İdareler ile iştiraklerinden ve mahalli idarelerin kurdukları birliklerden ihraç edilen ( işçi dahil) personel için İller İdaresi Genel Müdürlüğü uhdesinde komisyon kurulacağı belirtilmiştir.

Yukarıda anılan yasal  düzenleme ve Anayasa Mahkemesi kararı uyarınca kamu görevinden ihraç edilenler, KHK’lar kapsamında uygulanan ilave tedbirlerin tamamının kaldırılmasını, özellikle silah ruhsatlarının, pasaportun iptal edilmesi/pasaport verilmemesi, sahip olunan lisansların iade edilmesi, kamu hizmetlerinde doğrudan veya dolaylı olarak görevlendirme hakkı, özel güvenlik şirketlerinde çalışmayı engelleyen tedbirlerin kaldırılarak bu kapsamda çalışmaya imkan verecek ruhsat/izin/lisansların verilmesi talepli olarak belediyelere başvurulmaktadır.

Yapılan araştırmalarda Başvuruda bulunanlar hakkında belediyelerce uygulanan her hangi bir tedbir olmadığı görülmüştür. Zira uygulanan ilave tedbirler diğer kamu kurum ve kuruluşlarınca uygulanmıştır. Belediyelerin görev ve yetkisinde olmayan bir konuda işlem yapılması da hukuka aykırı olacaktır.

Sonuç olarak, belediyelerce uygulanan bir tedbir kararı olmadığı için başvuruda bulunanlara bu yönde cevap verilmesi ve belediyelerin görevli-yetkili olmadığı hususlarda ise müracaatların İller İdaresi Genel Müdürlüğü uhdesinde kurulan komisyona gönderilmesinin ( başvuruda bulunanlara da dilekçelerinin İller İdaresi Genel Müdürlüğü’ ne gönderildiği bilgisinin verilmesinin) hukuka uygun olacağını değerlendirmekteyim

Av. Evren AKÇAY

MAAŞ HESAPLAMA PROGRAMLARIMIZ

⇒ Memur Maaşı Hesaplama Programımız için Tıklayın

⇒ Sözleşmeli Personel Maaşı Hesaplama Programımız İçin Tıklayın

HERKES İÇİN DENEME SINAVLARI

⇒ Deneme Sınavlarına Katılmak İçin Tıklayın

⇒ iscimemur.net’i twitter da takip etmek ister misiniz? Tıklayın