Belediyemizde imzalanan Sosyal Denge Sözleşmesinde sosyal denge tazminatından yararlanma şartı sendika üyesi olma şartına bağlanabilir mi? Yani sendika üyeleri olanlar sosyal denge tazminatı alacak sendika üyesi olmayanlar ise sosyal denge tazminatından yararlanamayacak şeklinde bir sosyal denge sözleşmesi yapılması yasal mıdır?
Sosyal Denge Tazminatından Yararlanma Hakkı Sendikaya Üye Olma Şartına Bağlanabilir Mi?
Merhaba;
Belediyemizde imzalanan Sosyal Denge Sözleşmesinde sosyal denge tazminatından yararlanma şartı sendika üyesi olma şartına bağlanabilir mi? Yani sendika üyeleri olanlar sosyal denge tazminatı alacak sendika üyesi olmayanlar ise sosyal denge tazminatından yararlanamayacak şeklinde bir sosyal denge sözleşmesi yapılması yasal mıdır? Kanuni gerekçeleriyle birlikte açıklar mısınız?
Öncelikle tüm çalışanların çalışma hayatındaki sorunlarını çözmek, ortak çıkarlarını ve haklarını koruyup geliştirmek adına, üyeliğe yasal engel yoksa, sendika üyesi olmak önem arz etmektedir. Bunun altını çizerek yazımıza başlamak istiyorum.
Sorunuz özelinde değerlendirmemiz aşağıdaki gibidir;
Bilindiği üzere 4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanunu’nun 32 inci maddesinde;
“7/6/1989 tarihli ve 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin ek 15 inci maddesi hükümleri çerçevesinde sosyal denge tazminatının ödenmesine belediyelerde belediye başkanının teklifi üzerine belediye meclisince, il özel idaresinde valinin teklifi üzerine il genel meclisince karar verilmesi halinde, sözleşme döneminde verilecek sosyal denge tazminatı tutarını belirlemek üzere ilgili mahalli idarede en çok üyeye sahip sendikanın genel başkanı veya sendika yönetim kurulu tarafından yetkilendirilecek bir temsilcisi ile belediyelerde belediye başkanı, il özel idaresinde vali arasında toplu sözleşme sürecinin tamamlanmasını izleyen üç ay içerisinde sözleşme yapılabilir. Bu sözleşme bu Kanunun uygulanması bakımından toplu sözleşme sayılmaz ve bu kapsamda Kamu Görevlileri Hakem Kuruluna başvurulamaz.” hükmü,
375 saylı Kanun Hükmünde Kararnamenin ek 15 inci maddesinde ise;
“Belediyeler ve bağlı kuruluşları ile il özel idarelerinin kadro ve pozisyonlarında istihdam edilen kamu görevlilerine sosyal denge tazminatı ödenebilir. Sosyal denge tazminatının ödenebilecek aylık tutarı, 4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanununa göre yapılan toplu sözleşmede belirlenen tavan tutarı geçmemek üzere ilgili belediye ve il özel idaresi ile ilgili belediye ve il özel idaresinde en çok üyeye sahip kamu görevlileri sendikası arasında anılan Kanunda öngörülen hükümler çerçevesinde yapılabilecek sözleşmeyle belirlenir.” hükmü yer almaktadır.
Dikkat edilirse 4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanunu’nun 32 inci maddesinde sosyal denge tazminatının ödenmesi ile ilgili olarak 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin ek 15 inci maddesine atıf yapılmakta ve sosyal denge tazminatının Belediyeler ve bağlı kuruluşları ile il özel idarelerinin kadro ve pozisyonlarında istihdam edilen kamu görevlilerine ödenebileceği ifade edilmektedir.
Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Sendika kurma hakkı başlıklı 51 inci maddesinde;
“Çalışanlar ve işverenler, üyelerinin çalışma ilişkilerinde, ekonomik ve sosyal hak ve menfaatlerini korumak ve geliştirmek için önceden izin almaksızın sendikalar ve üst kuruluşlar kurma, bunlara serbestçe üye olma ve üyelikten serbestçe çekilme haklarına sahiptir. Hiç kimse bir sendikaya üye olmaya ya da üyelikten ayrılmaya zorlanamaz.” hükmü yer almaktadır.
Yukarıda bahsi geçen mevzuat hükümlerinden anlaşılan sosyal denge tazminatından faydalanabilmek için sendika üyesi olma zorunluluğu bulunmadığı, sosyal denge sözleşmelerine ise bu doğrultuda madde koyulamayacağıdır. Böyle bir sözleşmenin yapılması durumunda ise mağdur tarafın konuyu yargıya taşıması halinde Anayasanın eşitlik ilkesine ve yukarıda bahsi geçen maddesine aykırılıktan kurum aleyhine sonuç doğacaktır. Zira sosyal denge tazminatından yararlanmayı sendika üyeliği şartına bağlamak bir kimseyi sendikaya üye olmaya zorlamak anlamına gelmektedir.
Konunun daha iyi anlaşılması adına benzer bir konuyu kısaca ele alalım…
Bilindiği üzere 4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanunu’nun 15 inci maddesinde sendikaya üye olamayacaklar sayılmış olup Belediye Başkan Yardımcıları da sendikaya üye olamayacaklar arasındadır. (https://iscimemur.net/belediye-baskan-yardimcilari-sendikaya-uye-olabilir-mi/)
Yani Belediye Başkan Yardımcısı istese de kanun hükmü gereği sendikaya üye olamamaktadır. Sosyal Denge Sözleşmesine sosyal denge tazminatından yararlanma şartı olarak sendikaya üye olma şartının koyulması durumunda ilgili kişi sosyal denge tazminatından yararlanamayacaktır. Bu durum ise Anayasanın eşitlik ilkesine aykırıdır.
Ayrıca sözleşmeli personellerinde kamu görevlisi olduğu ve sosyal denge tazminatından yararlanabileceğini hatırlatmak isteriz.
Mehmet YURDCU
Tavşanlı Belediyesi / Kütahya